Troller, siber suçlular, siber tacizciler, bıktıran reklamlar, elden ele geçtiğini fark ettiğiniz kişisel veriler… Dijital yaşamın kirine fazlasıyla bulandığında kimin tepesi atmıyor ki? Pek çok insan dijital saçmalıklardan illallah getirip internetten tümden çıkmanın yollarını arıyor. Ama bu o kadar kolay olmayabilir.
Bilgi güvenliği, mahremiyet, veri düzenlemeleri konusunda yazarıyla tanınan Matt Burgess, Wired.com için kaleme altığı yazıda, internetteki varlığınızı en aza indirmenin ipuçlarını veriyor.
Yazıdan bölümler aktarıyoruz:
“Ne zaman doğduğunuza bağlı olarak internette yıllar geçirmiş olabilirsiniz veya çevrimdışı bir dünyanın ne olduğunu bilmiyorsunuzdur. Her iki durumda da internet ve onun reklam devleri hayatınız hakkında çok şey biliyorlar.
Amazon, Facebook ve Google hoşlandıklarınız ya da hoşlanmadıklarınız, sağlık durumunuz ve toplumsal bağlantılarınız dâhil sizin hakkınızda muazzam miktarda veriye sahip. Ama bunlara sahip olan sadece onlar değil. Hiç duymadığınız çok sayıda şaibeli veri taciri hakkınızda devasa miktarda veri topluyor ve bunları satıyor. Bu veriler daha sonra yine hiç duymadığınız şirketler tarafından alışveriş güdülerinizi dürtmek ve daha fazla şey almanız için kullanılıyor. Bunların ötesinde sizin eski forum yorumlarınız ve ihtiyatsızca yaptığınız sosyal medya paylaşımlarınız sizin başınıza bela olmak üzere bekliyor.
Bu aşamada kendinizi internetten silmek çok güç olacak, ama önemli bir kısmını silmeniz için atabileceğiniz bazı adımlar var. Kişisel bilgileri kaldırmak ve hesapları silme meşakkatli bir süreç. O yüzden bunu birkaç küçük adıma bölmek ve hepsiyle zamanla başa çıkmak daha iyi olabilir.
Veri tacirlerinden kurtulun
Verilerinizin toplanması ve satılması çok kârlı bir iş. Sadece ABD’de 231 şirket veri ticareti yapıyor. ABD’nin Vermont eyaleti 2019 yılında üçüncü kişilere ait bilgilerin satın alınmasının ve satışının kayıt altına alınmasını zorunlu kılan bir yasayı kabul etti. Bunun karşılığında 120’den fazla şirket kayıtlarının ayrıntılarını bildirdi. Söz konusu şirketler arasında kişilerin bulunması için arama araçları geliştirilenler, konum verisi toplayan firmalar ve sağlık verileri konusunda uzman firmalar da buluyor. Bu şirketler isminizden adresinize, doğum tarihinizden sosyal güvenlik numaranıza, alışveriş alışkanlıklarınızdan hangi eğitimi kaç yıl aldığınıza kadar her türlü bilginizi topluyor.
Acxiom, Equifax, Expertian, Oracle ve Epsilon söz konusu veri tacirlerinin en büyükleri arasında bulunuyor. Bu şirketlerin hepsi değil, ama dünyanın neresinde bulunduğunuza bağlı olarak bazıları kişisel verilerin işlenmesini istememe hakkını tanıyor. Ancak bu da çetrefilli bir iş: E-posta göndermeniz, form doldurmanız, sonrasında ek kişisel bilgileri vermeniz gerekiyor. Belki de en iyisi en büyük şirketlerle başlamak.
Google arama sonuçlarını güncelleyin
Google’ın arama sonuçlarını görüntüleme şeklini değiştiremezsiniz, ancak görüntülenenlerin güncel olduğundan emin olmak ve “doxing”, yani genellikle kötü niyetle birine ait bilgileri arama ve yayınlama girişimlerine karşı atabileceğiniz bazı sınırlı adımlar var. Bir internet sayfası sahibi tarafından güncellendiyse, ama bu güncelleme Google’ın arama sonuçlarına yansımadıysa, eski içeriği kaldırmak için Google’ın bunun için geliştirdiği aracı kullanabilirsiniz. Google, artık mevcut olmayan veya daha önce dizine eklediği sürümlerden önemli ölçüde farklı olan sayfalar için arama sonuçlarını güncelleyecektir.
Google, zararlı içeriği kaldırma isteklerini de dikkate alacaktır. Kişinin rızası dışında yayınlanmış müstehcen görseller, sahte pornografik görüntüler, mali, tıbbi veya resmi kimlik verileri varsa ya da doxing yapılmışsa veya çocukların resimlerinin internet sitelerinden kaldırılmasını istiyorsanız, bunları talep edebilirsiniz.[efn_note]https://support.google.com/websearch/troubleshooter/3111061[/efn_note] Ancak bunları yapabilmek için bir form göndermeniz ve içeriğin kanıtını sağlamanız gerekir.
Ayrıca, 2014 yılından beri pek çok ülkede “Unutulma Hakkı” da tanınıyor. Bu, ilgili kriterler karşılandığında Google dâhil olmak üzere belirli bilgilerin arama sonuçlarından kaldırılmasına olanak tanıyor. Hakkınızdaki bilgiler genel olarak kamu yararınaysa arama sonuçlarından çıkarılması çok zor olacaktır.
Eski çevrimiçi hesapları sil
Artık kullanmadığınız hesapları bulup silmek için maalesef bir kısayol yok. Ancak çevrimiçi varlığınızı gerçekten en aza indirmek istiyorsanız, o eski Myspace ve Tumblr hesaplarını izlemeniz ve tüm izlerini kaldırmanız gerekir. Bunun için bir internet tarayıcısına (tercihen bir dizüstü bilgisayarda veya masaüstünde) ve iyi bir zaman dilimine ihtiyacınız olacak.
Kullandığınızı hatırladığınız tüm eski hesapların bir listesini yaparak başlayın (kullandığınız e-posta adresleri ve kullanıcı adları yardımcı olabilir) ve ardından bunları tek tek gözden geçirin. Her biri için oturum açmanız veya hesabı kurtarmanız ve silme işlemlerini yapmanız gerekecek. Bu açıdan Justdelete.me[efn_note]https://backgroundchecks.org/justdeleteme/[/efn_note] faydalı olabilir. Site, üye olunan pek çok sitenin silme sayfalarının listesine sahip. Listedekilere tek tek tıklayarak silme sayfalarına erişebiliyorsunuz.
Silinecek hesap listeniz azalıyorsa, hafızanızı yenilemek için şifre yöneticinizde veya tarayıcınızda kayıtlı girişleri kontrol etmekte fayda var. Bunun yanı sıra gelen kutunuzda eski abonelikler ve çevrimiçi hesaplar için arama yapabilirsiniz. haveibeenpwned.com sitesi de unuttuğunuz hesaplarınızı bulmanızda yardımcı olabilir. Bu site bilgileriniz için 500’den fazla veri deposunu tarayıp size muhtemelen unuttuğunuz hesapları da hatırlatacaktır. Yine de, hesapları kapatmak için hayli meşakkatli bir işe girişmeniz gerekecek.
Ayrıca adınızın yanı sıra bazı kişisel verilerle (örneğin e-posta adresiniz ve yaşadığınız yer) çevrimiçi arama yaparak ne çıktığına bakmalısınız. Çevrimiçi geçmişinizin derinliklerine dalıyor ve forumlardaki veya benzer hizmetlerdeki eski gönderileri kaldırmaya çalışıyorsanız, internet sitesi yöneticilerine e-posta göndermeniz gerekebilir.
E-postalarınızı tarayarak eski hesaplarınızı aramaya ve silmeye çalışacak bazı özel hizmetler de var. Ancak bunların verilerinizi nasıl kullandıkları genellikle belirsizdir. Örneğin e-posta abonelikten çıkma hizmeti Unroll.Me’nin ana şirketinin 2017’de kullanıcı verilerini sattığı tespit edildi. Bu nedenle mümkünse bunlardan kaçınmak en iyisidir.
Dijital geçmişinizi temizleyin
Çevrimiçi hesaplarınızı silmeseniz bile, çevrimiçi olarak sakladığınız verileri temizleyebilirsiniz. Büyük olasılıkla e-posta hesabınız yıllar öncesine dayanan binlerce eski ileti (ve ek) içeriyordur. Benzer şekilde Facebook ve Twitter hesaplarınızda, herkese açık olarak yeniden ortaya çıkmasını istemeyeceğiniz paylaşımlar olabilir.
Dijital sağlığınızı temizlemenin en iyi yollarından bazıları Wired tarafından sıralanmıştı.[efn_note]https://www.wired.com/story/how-to-clean-up-your-digital-history/[/efn_note] Ayrıca Gmail kullanıyorsanız, “older_than:” arama komutunu kullanarak ve bir zaman aralığı (1 yıl veya 6 ay, örneğin) ekleyerek ve ardından tüm iletileri seçip silerek eski iletileri toplu olarak silebilirsiniz.
Herkese açık olarak yayınlanan fotoğraflar veya metinler gibi verilerin başkaları tarafından bulunma olasılığı çok daha yüksektir. Mevcut profillerinizi veya mevcut gönderilerinizi atmayı ve silmeyi düşünüyorsanız, önce gönderilerinizi indirip yedekleyin. Hemen hemen tüm büyük sosyal medya platformlarının ayarlarında yedekleme seçenekleri var.
Twitter, tüm eski tweet’lerinizi toplu olarak kolayca silmek için herhangi bir araca sahip değil. Ancak bunu yapan tweetdeleter.com ve tweetdelete.net gibi siteler mevcut. Toplu olarak siliyorsanız, her iki hizmet de yılların birikimi verileri işlerken biraz sorun yaratabilir. Ancak bu siteler ücretli. Ayrıca herhangi bir siteye çevrimiçi hesaplarınıza erişmesine izin verdiğinizde doğrudan mesajlarınız gibi içlerinde depolanan bilgilere erişebileceklerini de unutmayın. Alternatif olarak, Twitter hesabınızı tamamen silmek istiyorsanız Twitter’ın silme adımlarını[efn_note]https://help.twitter.com/en/managing-your-account/how-to-deactivate-twitter-account[/efn_note] takip etmeniz gerekiyor.
Google, bireysel Facebook gönderilerinizi dizine eklemez, bu nedenle arama sonuçlarında görünmezler. Ancak mümkün olduğunca internetten geçmişinizi silmeye çalışıyorsanız, eski gönderilerinizi de silmeli veya en azından insanların onları görmesini engellemelisiniz. Facebook’ta “Ayarlar ve gizlilik”, “Hareketler Dökümü”ne gidin ve gönderilerden etiketlendiğiniz fotoğraflara kadar silmek istediğiniz etkinlik türünü seçin. Facebook kullanımlarını silmek istiyorsanız bu en iyi araç değil. Ancak kendinizi internetten silmeye yönelik tüm çabalarda olduğu gibi, bunu yapmak için daha fazla zaman harcarsanız daha iyi sonuçlar alırsınız. Alternatif olarak, Facebook hesabınızı tamamen silebilirsiniz. Bunun için Wired daha önce bir yol haritası yayınlamıştı.[efn_note]https://www.wired.com/story/how-to-delete-your-facebook-account/[/efn_note]
İnternet geçmişinize atom bombası atın
Kendinizi internetten çıkarmanın hemen her yolu zaman alıcıdır ve çok fazla bürokratik iş gerektirir. İşleri biraz hızlandırmak veya yasal gücü kullanmak isteyebileceğiniz bazı durumlar olabilir. Karalayıcı ifadeler, müstehcen fotoğraflar ve diğer zararlı içerikler söz konusuyla bir avukattan tavsiye almak mantıklı olabilir.
Herhangi bir üçüncü taraf veri kaldırma hizmetini dikkatli kullanmalısınız. Kullanmadan önce gizlilik politikalarını mutlaka okuyun. İnternetten çıkmanıza yardımcı olabilecek bazı ücretli seçenekler var. DeleteMe (joindeleteme.com) bunlardan biri. Bu hizmet örneğin bilgilerinizi satan veri tacirlerinden verilerinizi kaldırmaya çalışacaktır. Jumbo[efn_note]https://www.withjumbo.com/[/efn_note] ise veri ihlalleri konusunda sizi uyarabilir ve yeni sosyal medya paylaşımlarını sizin belirleyeceğiniz bir süre sonunda (birkaç saat veya birkaç gün sonra) otomatik olarak silebilir.
İleride verilerinizi nasıl koruyacaksınız?
Verilerinizi internetten tamamen uzak tutmak neredeyse imkânsız. Ancak ileriye dönük olarak atabileceğiniz bazı adımlar var. İlk olarak, bilgilerinizin ne kadarını çevrimiçi hale getireceğinize önceden karar verin. Yeni çevrimiçi hesaplara kaydolurken, kişisel bilgilerinizi girmeniz gerekip gerekmediğini veya kimliğinizi maskelemek için bir “burner account”, yani anonim bir hesap kullanmanın daha iyi olup olmayacağı üzerinde düşünün.
Mümkünse tüm çevrimiçi etkinliklerinizde büyük teknoloji şirketlerinin platformlarından kaçının. Verilerinizi toplamayan bir internet tarayıcısı[efn_note]https://www.wired.com/story/privacy-browsers-duckduckgo-ghostery-brave/[/efn_note] ve arama motoru[efn_note]https://www.wired.co.uk/article/best-google-search-engine-alternative-privacy[/efn_note] seçin. Olabildiğince uçtan uca şifrelenmiş uygulamaları ve kaybolan mesajları kullanın. WhatsApp, Instagram, Google, Amazon, Spotify ve diğerlerinin sizin hakkınızda hangi verileri topladığını bilin.
Son olarak, bu konu sadece size bağlı değil. Çevrimiçi ortamda görünmez olmak istiyorsanız, konumunuzu arkadaşlarınız ve ailenizle tartışmayı da düşünmelisiniz. Çoğu insan, fotoğrafınızı veya konumunuzu sosyal medyada yayınlamama isteklerini dikkate alacaktır.”
Bu yazı ilk kez 20 Ocak 2022’de yayımlanmıştır.
https://www.wired.com/story/delete-yourself-from-internet/#intcid=_wired-verso-hp-trending_17e17894-aa49-4a89-a6f6-4d2bfc26d65f_popular4-1
