The Economist’in yardımcı editörü Tom Standage, günümüz dünyasından yola çıkarak önümüzdeki yıl siyasetten teknolojiye, ekonomiden çatışmalara, enerjiden jeopolitiğe farklı alanlarda gerçekleşecek ya da gerçekleşmesi beklenen 10 gelişmeyi ve bunların olası etkilerini sıralıyor.
Yazının öne çıkan bazı bölümlerini aktarıyoruz:
“Hayat hızla üzerimize geliyor. Silahlı çatışmalardaki artış, küresel enerji kaynakları haritasının yeniden çizilmesi ya da yapay zekâ alanındaki gelişmelerle dünya akıllara durgunluk veren bir hızla değişiyor. Ortadoğu’daki durumdan elektrikli araçların kullanımının artmasına ve obezitenin tedavisine kadar her şey bir veya iki yıl öncesine göre çok farklı. Amacımız, dünyaya bakışınızı güncel tutmanıza yardımcı olmak ve bundan sonra olabilecekleri aktarmak (…):
1. Seçim maratonu
Dünyanın her yerinde, her zamankinden daha fazla seçmenin katılacağı seçimler, demokrasinin küresel durumuna ışık tutacak.
2024 yılında yaklaşık 4,2 milyar insana, yani ilk kez küresel nüfusun yarısından fazlasına ev sahipliği yapan ülkelerde 70’ten fazla seçim yapılacak.
Ancak her zamankinden daha fazla seçim, daha fazla demokrasi anlamına gelmiyor. Nitekim çoğu seçim ne özgür ne de adil olacak.
2. Amerika’nın küresel etki yaratacak tercihi
Seçmenler ve mahkemeler, başkanlığı yeniden kazanma şansı üçte bir olan Donald Trump hakkında kararını verecek. Seçim sonucunu, bir avuç kararsız eyaletteki birkaç on bin seçmen belirleyebilir.
Ancak bu seçimin sonuçları küresel olacak ve iklim politikasından Ukrayna’ya verilen askerî desteğe kadar her şeyi etkileyecek.
Aslına bakılırsa, Rusya’daki seçimlere hile karıştırılması, Vladimir Putin’in kaderinin Rus seçmenlerden çok Amerikalı seçmenlere bağlı olmasını da beraberinde getirebilir.
3. Avrupa vites yükseltmeli
Bu gelişmeler ışığında Avrupa, bir yandan vites yükseltmeli ve Ukrayna’ya uzun bir mücadele için gereken askerî ve ekonomik desteği sağlamalı, bir yandan da nihai AB üyeliğine giden yolu hazırlamalıdır.
Bu, Trump’ın tekrar iktidara gelmesi ve desteğini çekmesi riskine karşı koruma sağlamanın yanı sıra yapılacak doğru şeydir.
4. Ortadoğu’daki çalkantılar
Hamas’ın İsrail’e saldırısı ve İsrail’in Gazze’ye yönelik misillemesi hem bölgeyi hem de dünyanın Filistinlilerin durumunu görmezden gelmeye devam edebileceği fikrini alt üst etti.
Peki, bu daha geniş bir bölgesel çatışmaya mı dönüşecek yoksa barış için yeni bir şans mı sunacak?
Gelişmeler, sınırları aşırı zorlanmış bir süper güç olan Amerika’nın daha karmaşık ve tehditkâr bir dünyaya uyum sağlayıp sağlayamayacağına dair de bir sınav olacak.
5. Çok kutuplu düzensizlik
Amerika’nın Asya’ya dönme ve yükselen Çin ile rekabetine daha fazla odaklanma planı, Ukrayna’daki ve şimdi de Gazze’deki savaş nedeniyle raydan çıktı.
Rusya’nın da dikkati dağılmış durumda ve nüfuzunu kaybediyor. Dondurulmuş çatışmalar çözülüyor ve dünya çapında yerel soğuk savaşlar kızışıyor. Sahel’de istikrarsızlık artıyor.
Amerika’nın ‘tek kutuplu dönemi’ sona erdiğinden, dünya artık kendini daha fazla çatışmaya hazırlıyor.
6. İkinci Soğuk Savaş
Çin’in büyümesinin yavaşlaması, Tayvan konusunda gerilimin artması ve Amerika’nın, Çin’in ileri teknolojilere erişimini sınırlamaya devam etmesi, ‘yeni soğuk savaş’ söylemini de hararetlendirdi.
Ancak tedarik zincirlerinin Çin’e bağımlılığını azaltmaya çalışan Batılı şirketler bunu söylemenin yapmaktan çok daha kolay olduğunu görecek.
Bu arada her iki taraf da Küresel Güney’in ‘orta dereceli güçlerinin’, özellikle de yeşil kaynaklarının peşinde olacak.
7. Yeni enerji coğrafyası
Temiz enerjiye geçiş, yeni yeşil süper güçlerin ortaya çıkması ve enerji kaynakları haritasının yeniden çizilmesi anlamına geliyor.
Lityum, bakır ve nikel çok daha fazla önem taşırken, petrol ve gaz ile bunların arzına hâkim olan bölgelerin önemi azalıyor. Yeşil kaynaklar için rekabet, jeopolitiği ve ticareti yeniden şekillendiriyor ve beklenmedik kazananlar ve kaybedenler yaratıyor.
Bu arada, iklim dostu politikaları elitlerin sıradan insanlara karşı komplosu olarak gören seçmenler arasında ‘çevresel kaygılara tepki’ de devam ediyor.
8. Ekonomik belirsizlik
Batılı ekonomiler 2023’te beklenenden daha iyi performans gösterdi ancak tehlike atlatılmış değil ve faiz oranlarının ‘daha uzun süre yüksek’ kalması, resesyonlardan kaçınılsa bile hem şirketler hem de tüketiciler için sıkıntı yaratacak olacak. (…) Çin deflasyon yaşayabilir.
9. Yapay Zekâ gerçek oluyor
İşletmeler onu benimsiyor, düzenleyiciler onu düzenliyor ve teknoloji uzmanları onu geliştirmeye devam ediyor.
En iyi düzenleyici yaklaşım ve ‘varoluşsal risk’ konusundaki argümanların birilerine fayda sağlayan bir tuzak olup olmadığı konusundaki tartışmalar yoğunlaşacak. Beklenmedik kullanımlar ve suistimaller ortaya çıkmaya devam edecek.
Yapay zekânın istihdam üzerindeki etkisi ve seçimlere müdahale potansiyeli konusunda endişeler çok fazla. En büyük gerçek etki ise kodlamanın hızlanması.
10. Dünya birliği mi?
Belki de dünya Paris Olimpiyat Oyunları’nın, Ay’ın etrafında dönen astronotların ve erkekler T20 Kriket Dünya Kupası’nın tadını çıkarırken ideolojik farklılıklar bir kenara bırakılacak. Ancak küresel birlik umut edenlerin afallaması da aynı derecede muhtemel. (…)
Bu yazı ilk kez 20 Kasım 2023’te yayımlanmıştır.
