Donald Trump, ABD başkanlık koltuğuna 20 Ocak’ta resmen oturuyor. Yeni dönemin en çok merak edilen konularından biri Trump’ın “first budy”[1] ilan ettiği tekno-patron Elon Musk’ın yönetimde hangi rolü üstleneceği.
Musk’ın bakanlık koltuklarından birine oturacağı konuşulurken o hiç beklemedik bir role soyundu: Avrupa siyasetini yeniden inşa etmek! Peki, amacı ne ve asıl önemlisi başarı şansı ne?
The Atlantic yazarı Ali Breland bu soruların yanıtlarını arıyor.
Yazıdan öne çıkan bölümleri aktarıyoruz:
“Tek bir pazarda erken başarıya ulaşan her iyi girişimci gibi Elon Musk da artık diğer pazarlara açılmaya başladı. Donald Trump’ın mega bağışçısı, Almanya’nın aşırı sağcı siyasi partisi Alternative für Deutschland (Almanya için Alternatif) ya da AfD’nin lideri Alice Weidel ile X’te bir canlı yayın gerçekleştirdi.
Musk, 70 dakika süren görüşmede, “Almanya’yı sadece AfD kurtarabilir, nokta” diyerek gelecek ay yapılacak seçimler öncesinde partiyi destekledi. Bu, Musk’ın AfD’ye kamuoyu önünde verdiği ilk destek değil. Geçen ayın sonunda bir Alman gazetesinde, üyeleri ve çalışanlarının neo-Naziler ve diğer aşırılık yanlısı gruplarla bağları kanıtlanmış agresif partiyi destekleyen bir köşe yazısı yazdı.
“ABD, İngiltere’yi kurtarsın mı?”
Musk son günlerde ABD siyaseti üzerinde yürüttüğü etki kampanyasını Avrupa’da tekrarlamaya odaklanmış durumda. AfD’yi desteklemenin yanı sıra, İngiltere İşçi Partisi lideri Başbakan Keir Starmer’ı, çocuklara cinsel istismarın yolunu açmakla suçlayarak ve görevden alınması çağrısında bulunarak kendisini İngiliz siyasetine enjekte etti. Starmer, davaları yeniden açtığını ve failleri kovuşturan ilk kişi olduğunu belirterek sicilini savundu. Musk, Pazartesi günü X kullanıcılarına, “Amerika’nın Britanya halkını zalim hükümetinden kurtarması gerekip gerekmediğini” soran bir anket yayınladı. Musk ayrıca İngiltere’de İslamafobik aşırı sağcı bir siyasi aktivist olan ve kaybettiği bir iftira davasıyla ilgili mahkeme kararlarını defalarca ihlal ettiği için şu anda hapiste bulunan Tommy Robinson’ı destekleyen paylaşımlar yapmaya başladı; Robinson Facebook videolarında Suriyeli bir mültecinin, “okulundaki genç İngiliz kızlara şiddetle saldırdığını” iddia etmişti.
İngiltere’nin aşırı sağcı Reform Partisi’nin lideri Nigel Farage’ın Robinson konusunda Musk ile aynı fikirde olmadığını söylemesinin ardından Musk şu paylaşımda bulundu: “Reform Partisi’nin yeni bir lidere ihtiyacı var. Farage bunun için gerekenlere sahip değil.” Musk bu baskı kampanyasını yürütürken, sürekli olarak Avrupa’daki aşırı sağcıları ve onların şu anki nedenlerini destekleyen paylaşımlarda bulundu. İngiltere’de “şeriat mahkemeleri” olduğunu, “İngiliz politikacıların oy için kızlarınızı sattığını” ve “İrlanda vatandaşlarının yasadışı göçmenlerden daha uzun cezalar aldığını” öne sürdü.
Avrupalılar Musk’tan hoşlanmıyor
Musk’ın ABD’de önemli bir siyasi figür haline gelmesine rağmen, Avrupa’daki baskı kampanyasının işe yarayıp yaramayacağı belli değil. Musk’ın Avrupa siyasetini etkileme çabaları, paranın siyasetteki rolünü sınırlayan kampanya düzenlemeleri nedeniyle engelleniyor. ABD başkanlık seçimleri sırasında internet üzerinden yürüttüğü kampanyaya ek olarak, Trump’a yardım etmek için 250 milyon dolardan fazla bağışta bulunmuş, kısmen de kararsız eyaletlerde yayınlanan reklamları finanse etmişti. Ancak Almanya’da radyo ve televizyon reklamları sadece seçimden sonraki bir ay içinde yayınlanabiliyor. İngiltere’de seçimden önceki 365 gün içinde ulusal kampanya harcamaları parti başına yaklaşık 40 milyon dolarla sınırlandırılmıştır.
Hırslı bir milyarderin bakış açısı Avrupa’da ABD’deki ile aynı anlama gelmeyebilir: Kasım ayında yapılan bir YouGov anketi, İngiltere’deki insanların sadece yüzde 18’inin Musk’a olumlu baktığını gösterdi. Bu oran, Twitter’ı satın almaya başlamasının ardından 2022’de yüzde 23’e düşmüştü. Buna karşın ABD’de Amerikalıların üçte birinden fazlası Musk’a olumlu bakıyor.
Avrupalı liderler Musk alarmında
Bazı Avrupalı liderler, belki de seçmenlerinin Musk’a karşı olumsuz bir bakış açısına sahip olduğunu hissederek geri adım attılar. Starmer onu “yalan ve yanlış bilgi” yaymakla suçladı. Hedef alınmayan Avrupa ülkelerindeki yetkililer bile seslerini yükseltiyor. Geçtiğimiz günlerde Musk’ı Paris’in Notre Dame katedralinin yeniden açılışında karşılayan Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, onu “yeni bir uluslararası gerici hareketi desteklemek ve seçimlere doğrudan müdahale etmekle” suçladı.
Ancak Musk, AfD’yi Almanya’da iktidara taşıma ve Starmer’i başbakanlıktan indirme hedeflerinde başarısız olsa bile, Avrupa aşırı sağı için bazı kazanımlar elde etmiş olacak. Bu ayın başlarında yapılan bir YouGov anketi AfD’nin yüzde 21 ile ana akım merkez sağ partinin gerisinde kaldığını gösterdi. Partinin geçen ayın başından bu yana iki puan kazanmış olması, Musk’ın kampanyasının en azından partiyi boğmadığını gösteriyor. AfD hatırı sayılır bir desteğe sahip resmi bir parti olsa da Almanya’nın büyük bölümünde hâlâ tabu olarak görülüyor. Diğer tüm partiler AfD ile çalışmayı kabul etmeyerek onu etkili bir şekilde dışlıyor.
Starlink’i siyasi amaç için kullanıyor
Musk’ın Avrupa üzerindeki etkisini göstermek için destek vermesine ya da agresif paylaşımlarda bulunmasına gerek yok. Musk, Trump kampanyasına katılmadan önce bile uydu-internet hizmeti Starlink aracılığıyla hükümetler üzerinde önemli bir nüfuz elde etmişti. Musk’ın 2022 yılında, Rusya’nın ABD Büyükelçisi ile konuştuktan sonra, Kırım’daki Rus güçlerine saldırı başlatan Ukrayna’ya Starlink hizmeti vermeme kararı aldığı bildirildi. Eylül ayında ise Brezilya’da X’e getirilen geçici yasağı kısmen aşmak için şirketi kullandı ve ülkedeki Starlink müşterileri için web sitesini engellemeyi reddetti.
Musk ile bir hedef arasında gerçekten aşılması güç bir engel olmadıkça, ne kadar önemsiz ya da yanlış olursa olsun, çoğu zaman etrafındakilere maliyeti ne olursa olsun, durmaksızın o hedefe doğru ilerleyecektir. Musk’ın siyasi hedefleri de muhtemelen bu şekilde gerçekleşecek. Dünyanın dört bir yanındaki hükümetler en azından onun kaprislerini dinlemek zorunda kalacaklar.
Belki de Trump ve Musk arasında bir anlaşmazlık yaşanabilir. Trump’ın Musk’ın Mar-a-Lago’da ne kadar çok takıldığından şikâyet etmeye başladığı bildiriliyor; Musk burada bir villada kalmak ve Trump’la düzenli olarak yemek yemek için gecede 2 bin dolar ödüyor. Yine de seçilmiş başkan olmasa bile, dünya çapında siyaset üzerinde iradesini uygulayabilecek servete ve bağlantılara sahip. Musk burada olmak istediği sürece burada kalacak.”
Bu yazı ilk kez 16 Ocak 2025’te yayımlanmıştır.
https://www.theatlantic.com/technology/archive/2025/01/elon-musk-europe-politics-germany/681284/
[1] Amerika başkanının en yakın arkadaşına deniyor.
