Eylül 2025’te Pekin’de düzenlenen, İkinci Dünya Savaşı’nın sona erişinin 80. yıldönümüne adanmış askeri geçit töreni yalnızca tarihsel bir anma değildi. Dünyanın en güçlü iki lideri, Vladimir Putin ile Şi Cinping, törende mikrofonlarının açık olduğunun farkında olmadan ölümsüzlük üzerine sohbet etmeye başladılar. Putin, organ nakillerinin insanlara “sonsuz yaşam” sağlayabileceğini öne sürerken, Şi bu yüzyılda 150 yaşına kadar yaşamanın mümkün olabileceğini söyledi.

Peki, bu diyalog, sıradan bir gevezelik miydi? Yoksa iki otokrat gerçekten uzun yaşamın sırlarını bulma arayışında mı? Gazeteci Elena Giordano, Politico‘da yayımlanan analizinde, tarihin derinliklerinden günümüzün biyoteknoloji yatırımlarına uzanarak bu sorunun peşine düşüyor.

Yazıdan öne çıkan bölümleri aktarıyoruz:

“Klasik bir Bond filminin uğursuz bir açılış sahnesi gibiydi. Rusya ve Çin liderleri, Pekin’deki bir askeri geçit töreninde açık mikrofona yakalanarak ölümle dalga geçtiler.

“Biyoteknolojinin gelişmesiyle insan organları sürekli nakledilebilir, insanlar giderek daha genç yaşayabilir, hatta ölümsüzlüğe ulaşabilir,” dedi Vladimir Putin. Sesi yarı klinik, yarı komplo teorisi tonundaydı.

Şi Cinping ise, “Tahminlere göre bu yüzyılda 150 yaşına kadar yaşama şansı var” diye karşılık verdi.

Bu, bir senaristin fantezisi değildi. Dünyanın en güçlü iki lideri arasında geçen gerçek bir konuşmaydı. Kulağa absürt gelse de saray duvarlarının ardında uzun ömür tutkusu boş bir gevezelik değil.

Bilimsel gerçeklik ne diyor?

2024’te Kremlin, bilim insanlarına hücresel dejenerasyon, bilişsel gerileme ve bağışıklık sistemi üzerine yaşlanmayı önleyici araştırmaları hızlandırma talimatı verdi. Çin ise nanoteknolojiyle uygulanan hidrojen tedavisi ya da betain ve litokolik asit gibi bileşikler üzerine projelere kaynak aktarıyor.

Fakat bilim, otokratların hayallerine pek tavizkar değil. Amerikan Transplant Cerrahları Derneği Başkanı James Markmann, Putin ile Şi’nin organ nakliyle 150 yaşına kadar yaşama fikrini “mesnetsiz” buluyor:
“Bunu mümkün kılacak hiçbir kanıt yok. Yaşlanma sürecine müdahalede bazı ilerlemeler var, ama 150 yıllık ömürden söz etmek temelsiz. Organ nakli hayat kurtarır, ancak biyolojik saati yavaşlatamaz ya da sıfırlayamaz.”

Markmann’a göre tek ya da birkaç organın değişimi sağlığı geçici olarak iyileştirebilir, fakat yaşlanma sürecini durduramaz. “Endişe verici olan, sanki tek bir bireyin ömrünü uzatmak için sınırsız organ varmış gibi düşünülmesi. Gerçek bu değil.”

Ölümsüzlük takıntısının tarihi

Şi-Putin diyaloğu tarihsiz değil. Ölümü alt etmeye çalışan hükümdarların listesi uzun. Çin’in ilk imparatoru Kin Şi Huang¹, ölümsüzlük uğruna cıva hapları yuttu ve sonunda bu alışkanlığı onu öldürdü. Onun ölümsüzlük arayışının bir parçası olan Terrakotta Ordusu hâlâ ayakta.

Mısır firavunları sonsuzluğu mumyalarda aradı; Kleopatra gençlik iksirlerinde; Ortaçağ simyacıları ise sahte iksir ticaretinde.

20. yüzyılda Rusya’nın son çarı II. Nikolay⁵ ve eşi İmparatoriçe Alexandra⁶, sağlık ve uzun ömür arayışıyla Rasputin⁷ gibi mistiklere başvurdu.

Bugün aynı arayış Silikon Vadisi’ne taşındı; teknoloji milyarderleri kriyoniğe, biyoteknolojiye ve “biyo-hack”e servet döküyor.

New Jersey City University’de görev yapan Çin-Rusya ilişkileri uzmanı Elizabeth Wishnick, bunun dünyanın en güçlüleri için neredeyse olağan olduğunu söylüyor:
“Uzaya gitmek, suyun derinliklerine inmek istiyorlar. Onlar için insan bedeni yalnızca aşılması gereken yeni bir sınır.”

Fakat tablo içerde farklı. Rusya’da ortalama yaşam beklentisi 73 yılın biraz üzerinde, Çin’deyse 79. Sağlık hizmetlerine erişimse hâlâ büyük eşitsizliklerle malul. Wishnick, “Kendi toplumlarının sağlığına odaklansalar çok daha faydalı olurdu. Ancak görünen, önceliklerinin kendi ömürleri olduğudur” diyor.

Miras ve “sembolik ölümsüzlük”

Amerikalı akademisyen Robert Jay Lifton’un kavramsallaştırdığı “sembolik ölümsüzlük” arayışı, dinlerden uluslara kadar pek çok kültürel mirası açıklıyor. Xi’nin “ulusal gençleşme” sloganı ve Putin’in “büyük Rusya” hayali, bu miras saplantısının tipik örneği.

Wishnick, “Her ikisi de kendi propagandalarının esiri. Bu misyonu yalnızca kendilerinin gerçekleştirebileceğine inanıyorlar. Asıl dertleri tarihte nasıl hatırlanacakları” diyor. Bu, onların “kayıp toprak” saplantısını da besliyor: Pekin için Tayvan, Moskova için Ukrayna.

İç siyasette de adımlar benzer: Xi, Çin’de liderlik devir geleneğini altüst etti; Putin seçimleri anlamsızlaştırıp rakiplerini tasfiye ederek yalnız kaldı. Wishnick’e göre “Bilimden medet ummaları şaşırtıcı değil.”

Ama nanoteknoloji ve organ nakilleri çağında bile ölümsüzlüğün bir handikapı var: Yine de kendinizle yaşamak zorundasınız. Bond filmlerindeki kötü adamlar için belki de en ağır ceza budur.”

Notlar

1. Kin Şi Huang (MÖ 259–210): Çin’in ilk imparatoru. Qin Hanedanı’nı kurarak ülkeyi birleştirdi. Ölümsüzlük arayışıyla cıva hapları yutmuş, bu da ölümüne yol açmıştır.
2. Nikolay (1868–1918): Rusya’nın son çarı. 1918’de ailesiyle birlikte Bolşevikler tarafından idam edildi.
3. İmparatoriçe Alexandra (1872–1918): Nikolay’ın eşi. Oğulları Aleksey’in hastalığı nedeniyle mistiklerden, özellikle Rasputin’den medet ummuştur.
4. Grigori Rasputin (1869–1916): Rus mistik ve şifacı. Çarlık ailesi üzerindeki nüfuzu ve “şifacı” iddialarıyla bilinir.

Bu yazı ilk kez 10 Eylül 2025’te yayımlanmıştır.

Elena Giordano’nun Politico’da yayınlanan “Putin, Xi and the mechanics of everlasting life” başlıklı yazısından bölümler Mustafa Alkan tarafından çevrilmiş ve editoryal katkısı ile yayına hazırlanmıştır. Yazının orijinaline aşağıdaki linkten erişebilirsiniz.
https://www.politico.eu/article/vladimir-putin-xi-jinping-and-the-goal-of-everlasting-life/