Moskova yanıyor! Hafta sonundaki büyük konser salonu terör saldırısı, tarihin tozlu raflarına kaldırıldığı sanılan İŞID’i ve onun kanlı terörünü yeniden hatırlattı.
Peki, İŞID, “halifeleri” Ebubekir Bağdadi ile birlikte ölmemiş miydi? Nasıl hortladı ve neden Rusya’yı hedef aldı?
Olayın sıcağında herkes bu soruların yanıtını ararken, Al Jazeera’dan Kevin Doyle nispeten doyurucu yanıtlar veren bir yazı kaleme aldı.
Yazıdan öne çıkan bölümleri aktarıyoruz:
“Sovyet döneminden kalma bir rock grubunun Cuma günü Moskova’daki Crocus City Hall’da verdiği konser öncesinde konsere katılanlara yönelik gerçekleştirilen alçakça saldırıda 133’ten fazla kişi hayatını kaybederken 100’den fazla kişi de yaralandı.
Kamuflaj üniforması giymiş saldırganların konser alanına ateş açtığı ve patlayıcı madde attığı bildirilirken, ölümcül saldırının ardından alevlere teslim olan konser binasının çatısı çöktü.
Reuters haber ajansına göre, IŞİD’in Afganistan kolu (Horasan Vilayetinde İslam Devleti, ISKP (ISIS-K) olarak da biliniyor) saldırının sorumluluğunu üstlendi ve ABD yetkilileri bu iddianın doğruluğunu teyit etti. İşte grup hakkında bildiklerimiz ve Moskova saldırısının olası nedenleri…
IŞİD’in Afganistan kolu
Adını bir zamanlar Afganistan, İran, Pakistan ve Türkmenistan’ı kapsayan bölgedeki eski bir halifelikten alan örgüt, IŞİD’in en aktif üyelerinden biri.
Örgüt, 2014 yılının sonlarında Afganistan’ın doğusunda ortaya çıkmış ve Pakistan Talibanı’ndan ayrılan savaşçılar ile IŞİD’in öldürülen lideri Ebu Bekir el-Bağdadi’ye biat eden yerel savaşçılardan oluşuyor. Örgüt, o zamandan bu yana vahşet eylemleriyle korkutucu bir üne kavuştu.
Türk askeri analisti Emekli Albay Murat Aslan, IŞİD’in Afganistan kolunun “radikal ve sert yöntemleriyle” tanındığını söylüyor: “Bence ideolojileri onlara hedef seçme konusunda ilham veriyor. Her şeyden önce Rusya, Suriye’de ve ABD gibi IŞİD’e karşı savaşıyor. Bu da bu tür ülkeleri düşman olarak gördükleri anlamına geliyor.”
Aslan, “Şu anda Moskova’dalar. Daha önce İran’daydılar ve çok daha fazla saldırı göreceğiz, belki başka başkentlerde de” diye ekledi.
Afganistan’daki üyeliğinin 2018’deki zirve noktasından bu yana azaldığı söylense de savaşçıları hâlâ Taliban’ın Afganistan’daki otoritesine yönelik en büyük tehditlerden birini oluşturuyor.
Örgüt tarafından gerçekleştirilen önceki saldırılar
ISKP savaşçıları 2021 yılında Kabil Havaalanı dışında en az 175 sivilin hayatını kaybettiği, 13 ABD askerinin öldüğü ve onlarca kişinin yaralandığı saldırıların sorumluluğunu üstlendi.
IŞİD’e bağlı örgüt daha önce de Mayıs 2020’de Kabil’de bir doğumevine düzenlenen ve aralarında kadın ve bebeklerin de bulunduğu 24 kişinin ölümüne yol açan kanlı saldırıdan sorumlu tutulmuştu. Örgüt, aynı yılın Kasım ayında, Kabil Üniversitesi’ne bir saldırı düzenleyerek en az 22 öğretmen ve öğrenciyi öldürdü.
Eylül 2022’de Kabil’deki Rus büyükelçiliğine düzenlenen ölümcül bir intihar saldırısının sorumluluğunu üstlendi.
Geçtiğimiz yıl İran’da, Şiraz’ın güneyinde önemli bir türbe olan Şah Çerağ’a düzenlenen ve en az 14 kişinin ölümüne ve 40’tan fazla kişinin yaralanmasına neden olan iki ayrı saldırıdan da örgüt sorumlu tutuldu.
ABD, bu yılın Ocak ayında İran’ın güneydoğusundaki Kerman kentinde yaklaşık 100 kişinin ölümüne neden olan eş zamanlı intihar saldırılarından önce örgütün saldırı hazırlığında olduğunu doğrulayan haberleşmeleri ele geçirdiğini iddia etti. ISKP Kerman saldırılarının sorumluluğunu üstlendi.
IŞİD neden Rusya’ya saldırıyor?
Savunma ve güvenlik analistleri örgütün son yıllarda Rusya’nın Müslümanlara baskı yaptığı iddiasıyla Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i hedef alan propagandalar yaptığını söylüyor.
Washington merkezli Wilson Center’ın Güney Asya Enstitüsü Direktörü Michael Kugelman, Al Jazeera‘ye yaptığı açıklamada, “Sovyetlerin Afganistan’ı işgali, Rusya’nın Çeçenistan’daki eylemleri, Moskova’nın Suriye ve İran hükümetleriyle yakın ilişkileri ve özellikle de Rusya’nın Suriye’de ve (Wagner Grubu paralı askerleri aracılığıyla) Afrika’nın bazı bölgelerinde IŞİD savaşçılarına karşı yürüttüğü askeri kampanyalar… Rus dış politikası IŞİD için büyük bir tehlike unsuru oldu” diyor.
Güney Carolina’daki Clemson Üniversitesi’nde yardımcı doçent ve “The Islamic State in Afghanistan and Pakistan: Strategic Alliances and Rivalries” adlı kitabın yazarlarından Amira Jadoon, tüm bunların Moskova’nın ISKP’nin “kapsamlı propaganda savaşının” odağı haline geldiği anlamına geldiğini söylüyor.
Al Jazeera‘ye konuşan Jadoon, “Rusya’nın, özellikle Suriye’deki askeri operasyonları ve IŞİD-K’nın rakibi Afgan Talibanı ile bağlantı kurma çabaları aracılığıyla, IŞİD ve uzantılarına karşı küresel mücadeleye katılması, Rusya’yı IŞİD/IŞİD-K için kilit bir düşman olarak işaret ediyor” diyor.
Jadoon, Moskova saldırısının ISKP tarafından gerçekleştirildiği kesinleşirse, örgütün Rusya topraklarında saldırılar düzenleyebileceğini göstererek destek kazanmayı ve “küresel etkiye sahip bir terör örgütüne dönüşme hedefini” ilerletmeyi umduğunu söylüyor.
Jadoon, “ISKP, zorlu bir bölgesel varlığa dönüşme hırsını sürekli olarak gösterdi… Örgüt, saldırganlığını İran ve Rusya gibi ülkelere yönelterek, yalnızca bölgesel ağır toplarla karşı karşıya gelmekle kalmıyor, aynı zamanda küresel sahnedeki siyasi öneminin ve operasyonel erişiminin de altını çiziyor” diyor.
Merkezi Hindistan’ın başkenti Yeni Delhi’de bulunan düşünce kuruluşu Observer Research Foundation’ın Stratejik Çalışmalar Programı’nda görev yapan Kabir Taneja ise, Rusya’nın IŞİD ve bağlı örgütleri tarafından “Müslümanlara karşı haçlı gücü” olarak görüldüğünü söyledi. “IŞİD Tehlikesi” adlı kitabın yazarı Taneja, “Rusya başından beri sadece ISKP’nin değil, IŞİD’in de hedefi olmuştur” dedi.
Taneja şöyle devam etti: “ISKP 2022 yılında Kabil’deki Rus büyükelçiliğine saldırdı ve aylar içinde Rus güvenlik kurumları hem Rusya’da hem de sınırlarının çevresinde, özellikle de Orta Asya ve Kafkasya’da, IŞİD yanlısı ekosistemleri bastırma çabalarını arttırdı” dedi.
Mart ayı başında Rusya Federal Güvenlik Servisi, daha çok bilinen adıyla FSB, IŞİD’in Moskova’daki bir sinagoga saldırı planını engellediğini açıkladı.
“IŞİD-K’nin Rusya’ya saldırması için şu anda en zorlayıcı motivasyon Taliban faktörüdür. Taliban IŞİD’in ezeli rakibi ve IŞİD de Rusya’yı Taliban’ın dostu olarak görüyor,” diyor Kugelman.
Taneja, Moskova’nın İsrail ile yakın ilişkilerinin de IŞİD’in ideolojisine aykırı olduğunu söylüyor. Al Jazeera‘ye konuşan Taneja, “Yani bu sürtüşme ideolojik olarak yeni değil ama taktiksel olarak çok yeni” dedi.
Başka bir faktör daha var: Büyük ölçüde dünyanın dikkatinden uzakta olan silahlı grup, Suriye ve İran’daki gerilemelerin ardından yeniden toparlanarak güçlü bir güç haline geldi.
Taneja, “Afganistan’daki ISKP’nin gücü önemli ölçüde arttı (…) sadece ISKP değil, asıl operasyon bölgeleri olan Suriye ve Irak’taki IŞİD’in de operasyonel kabiliyetlerinde bir artış var” dedi. Örgütün bugün artık “siyasi, taktiksel ya da stratejik olarak o kadar güçlü olmasa bile ideolojik olarak güçlü. Bu da dikkati dağılmış bir dünya için zorluk teşkil ediyor” diye de ekledi.
Taneja, “Büyük güç rekabetinin ve küresel jeopolitik çalkantıların terörle mücadeleyi ikinci plana attığı bir dönemde bununla nasıl mücadele edileceği büyük bir sorudur” yorumunda bulundu.
IŞİD nasıl tepki verdi?
Singapur’daki S Rajaratnam Uluslararası Çalışmalar Okulu’nda kıdemli araştırmacı olan Abdul Basit, Moskova saldırısının ardından ISKP’nin sosyal medya kanallarının “sevinçli” olduğunu söyledi.
Al Jazeera‘ye konuşan Basit, “Saldırıyı kutluyorlar” dedi ve destekçilerinin IŞİD bağlantılı Amaq Haber Ajansı tarafından yayınlanan “sorumluluk iddiasını tercüme edip yeniden dolaşıma soktuklarını” ekledi.
Basit, IŞİD’in operasyon yönteminin büyük çaplı saldırılar öncesinde propaganda kampanyası yürütmek olduğunu ve bunun son dönemde Rusya karşıtı mesajlarda görüldüğünü söyledi. Basit, bu tür saldırıların silahlı grupların “güvenilirliğini arttırdığını” ve bunun da “finansman, eleman kazanma ve propagandalarının kapsamını arttırdığını” açıkladı.
Orta Asya kökenli IŞİD militanlarının, özellikle de Taciklerin örgütün Suriye’de toprak sahibi olduğu dönemde oynadığı kilit rol göz önüne alındığında, Rusya’da ve başka yerlerde daha fazla saldırının mümkün olduğunu kaydeden Basit, bu kişilerin şimdi Orta Asya bölgesine geri döndüklerini ve saldırı düzenleme niyetlerinin artık somutlaştığını söyledi.”
Bu yazı ilk kez 27 Mart 2024’te yayımlanmıştır.
https://www.aljazeera.com/news/2024/3/23/moscow-concert-hall-attack-why-is-isil-targeting
