Sabah mı yoksa gece yatmadan önce mi duş almak daha iyidir? Leicester Üniversitesi Klinik Mikrobiyoloji Bölümü öğretim üyesi Primrose Freestone, The Conversation internet sitesinde yayımlanan yazısında, uzun zamandır tartışmalara konu olan bu soruya yanıt veriyor:
Yazının bazı bölümlerini aktarıyoruz:
“ (…) Sabah duşu tutkunları sabahların açık ara kazanan olduğunu söyleyecektir, çünkü uyanmanıza ve güne dinç başlamanıza yardımcı olur. Gece duşu tutkunları da günün yorgunluğunu atmanın ve yatmadan önce rahatlamanın daha iyi olduğunu savunacaktır.
Peki araştırmalar ne diyor? Bir mikrobiyolog olarak, bu sorunun net bir cevabı olduğunu söyleyebilirim.
Öncelikle duş almanın, ne zaman duş almayı tercih ederseniz edin, iyi bir hijyen rutininin ayrılmaz bir parçası olduğunu vurgulamak gerekir.
Duş almak cildimizdeki kir ve yağı temizlememize yardımcı olur, bu da cilt döküntülerini ve enfeksiyonları önlemeye yardımcı olabilir.
Duş almak ayrıca vücut kokusunu bastırabilen teri de temizler.
Çoğumuz vücut kokusunun terden kaynaklandığını düşünsek de aslında cildimizin yüzeyinde yaşayan bakteriler tarafından üretilir. Taze ter kokusuzdur. Ancak ciltte yaşayan bakteriler (özellikle stafilokoklar) teri doğrudan besin kaynağı olarak kullanır. Teri parçaladıklarında, çoğumuzun aşina olduğu o keskin vücut kokusunun ardındaki tiyoalkol adı verilen kükürt içeren bir bileşik açığa çıkar.
Gündüz mü gece mi?
Gün boyunca vücudunuz ve saçlarınız, ter ve yağ bezlerinin olağan birikiminin yanı sıra kaçınılmaz olarak kirleticileri ve alerjenleri de (toz ve polen gibi) toplar. Bu parçacıkların bir kısmı kıyafetleriniz tarafından tutulurken, diğerleri çarşaflarınıza ve yastık kılıflarınıza aktarılır.
Cildinizdeki ter ve yağ, cilt mikrobiyomunuzu oluşturan bakterilerin büyümesini de destekleyecektir. Bu bakteriler daha sonra vücudunuzdan çarşaflarınıza da geçebilir.
Gece duş almak, gün içinde vücudunuza giren alerjenlerin, terin ve yağın bir kısmını temizleyerek yatak çarşaflarınıza daha az bulaşmasını sağlar. Ancak yatmadan önce duş almış olsanız bile, sıcaklık ne olursa olsun gece boyunca terlemeye devam edeceksinizdir. Cilt mikroplarınız daha sonra o terdeki besinleri yiyecektir. Bu, sabaha kadar hem yatak çarşaflarınıza mikrop bırakacağınız hem de muhtemelen biraz vücut kokusuyla uyanacağınız anlamına gelir.
Özellikle gece duşunun temizlikle ilgili faydalarını ortadan kaldıran, yatak takımlarınızın düzenli olarak yıkanmamasıdır. Yatak çarşaflarınızda bulunan kokuya neden olan mikroplar, siz uyurken temiz vücudunuza aktarılabilir.
Gece duş almak cilt hücrelerinizin dökülmesini de engellemez. Bu, potansiyel olarak atıkları alerjen olabilen ev tozu akarlarının besin kaynağı haline gelebilecekleri anlamına gelir. Çarşaflarınızı düzenli olarak yıkamamanız, toz akarlarını besleyecek ölü deri hücresi birikintilerinin oluşmasına yol açabilir. Bu toz akarlarının dışkıları da alerjileri tetikleyebilir ve astımı tetikleyebilir.
Öte yandan sabah duşları, ölü deri hücrelerinin yanı sıra gece boyunca yatak çarşaflarınızdan topladığınız ter veya bakterileri de temizlemeye yardımcı olacaktır. Bu, özellikle yatağa girdiğinizde çarşaflarınız yeni yıkanmamışsa yapılması gereken önemli bir işlemdir.
Sabah duşunun ardından temiz kıyafetler giydiğinizde vücudunuz gece edinilmiş cilt mikroplarından arınmış olur. Ayrıca, koku üreten bakterilerin besleneceği teri de azaltarak güne başlarsınız ki bu sayede muhtemelen gece duş alan birine kıyasla gün içinde daha uzun süre daha ferah kokacaksınızdır. Kısacası, bir mikrobiyolog olarak sabah duşu savunucusuyum.
Elbette, herkesin tercihi kendine. Hangi saati seçerseniz seçin, duşunuzun etkinliğinin, örneğin yatak çarşaflarınızı ne sıklıkla yıkadığınız gibi kişisel hijyen düzeninizin birçok yönünden etkilendiğini unutmayın.
Dolayısıyla sabah veya akşam duşunu tercih etmenizden bağımsız olarak, yatak çarşaflarınızı düzenli olarak temizlemeniz önemlidir. Çarşaflarınızı ve yastık kılıflarınızı en azından haftada bir yıkayarak çarşaflarınızda biriken tüm ter, bakteri, ölü deri hücreleri ve yağları temizlemelisiniz.
Yıkama, yatak çarşaflarında oluşabilecek mantar sporlarını da temizleyecek; koku üreten mikropların büyümek için kullandığı besin kaynaklarını da ortadan kaldıracaktır.”
Bu yazı ilk kez 23 Haziran 2025’te yayımlanmıştır.
