Konu sevgi ve evlilik olunca yaş sadece bir rakam mıdır? Çiftlerin mutluluğu ve esenliği için yüksek yaş farklarından kaçınılmalı mı? The Economist yazarlarından Soumaya Keynes, derginin eki 1843 için kaleme aldığı yazıda, yapılan bilimsel araştırmalar ışığında bu soruların yanıtını arıyor.
“Bir kişi arasında yaş farkı olan biriyle ilgilenmeye başladığında arkadaşlarından alacağı ortak tepki, “yaşının yarısı artı yedi” testini (Çev. notu. bir insanın beraber olabileceği kişinin asgari yaşını hesaplanmasına ilişkin batıl formül) geçip geçmediğini sormak olacaktır.
Kökenleri gizemli kalan bu formül, diğer insanların eşleşmelerini haklı çıkarmanın veya daha yaygın olarak küçümsemenin bir yolu olarak (Batı kültürlerinde) nesilden nesle aktarıldı. Buna göre, 22 yaşındaki birinin 18 yaşındaki biriyle ilgilenmesi sorun değil ama 38 yaşında birinin 23 yaşında biriyle ilgilenmek yerine 26 yaşında biriyle ilgilenmesi daha makbul. Formül doğruysa yaşlandıkça, izin verilen yaş farkı da artar. Mesela 50 yaşında biri 86 yaşındaki birisiyle bir ilişki yaşayabilir.
Çöpçatanlık siteleri mutlu ilişki formülünü buldu mu?
Teoride böyle. Ama uygulamada, (Çev. notu: ABD merkezli uluslararası faaliyet gösteren) çevrimiçi bir çöpçatanlık sitesi olan OKCupid’in kurucu ortağı Christian Rudder tarafından yürütülen bir araştırma, yaş farkları söz konusu olduğunda erkeklerin ve kadınların biraz farklı fikirlere sahip olduğunu gösteriyor.
Kadın kullanıcılar kabaca kendileriyle aynı yaştaki (veya belki bir veya iki yaş büyük) erkekleri tercih ederken; erkekler kendi yaşlarına bakmaksızın yirmili yaşlarının başındaki kadınlarla ilgileniyor.
Kadınlar küçük ve sabit bir yaş farkını tercih ederken, erkeklerin çoğu çekici ve genç bir eş fikrine o kadar bağlı ki, yaşlandıkça daha büyük bir yaş farkını tercih ediyorlar.
Erkekler eş ararken akıllıca mı davranıyorlar?
Teoride küçük bir yaş farkını tercih etmek için pek çok neden vardır.
Bir çiftin her iki üyesinin de sevdiği bir çocuk televizyon programının şarkısını (başkalarını rahatsız etme pahasına) birlikte söylemesi onları birbirine bağlayabilir. Ve benzer bir zamanda ücretsiz otobüs pasosu almanın sevincini paylaşmak veya büyük doğum günü partilerini bir araya getirerek paradan tasarruf etmek kesinlikle çekicidir.
Bunun parayla ne ilgisi var?
Bazı iktisatçılar, eşler arasındaki daha küçük yaş farklarının, cinsiyetler arası kazanç farkını azaltıp azaltmadığını araştırdılar.
Kazançlar yaşla birlikte arttığından ve kadınlar daha yaşlı erkeklerle birlikte olmaya eğilimli olduğundan, çocuk sahibi olunduğunda göreli kazanç, kadınların işini bırakması için zımni bir baskı oluşturabilir.
Bununla birlikte, Danimarkalı ikiz kız kardeşleri karşılaştıran bir araştırma, kendisinden yaşça büyük erkeklerle evlenen kadınların kazançlarının, kendilerine daha yakın yaştaki erkeklerle evlenenlerden ortalamada farklı olmadığını tespit etmişti.
Yaş farkı boşanma nedeni mi?
Daha küçük bir yaş farkı, çiftlerin birlikte kalma olasılığını da artırabilir mi?
2014’te The Atlantic dergisinde çıkan bir makalede, “beş yıllık bir farkın, aynı yıl veya civarında doğan bir çifte kıyasla, bir çiftin boşanma olasılığını yüzde 18 artırdığını” iddia edildi. Makalenin dayandığı araştırma, Amerikalı çiftler ve eski çiftlerle yapılan ankete dayanıyordu ve bu çalışma, boşanma oranları ile yaş farkları arasında bir ilişki gösterse de nedensel bir bağlantı olduğunu kanıtlamıyordu.
Yaş farkından ziyade büyük bir yaş farkı olan bir evliliği seçen insanlarla ilgili bir şey, daha yüksek boşanma oranlarını tetikliyor olabilir.
İngiltere ve Galler’de yaş farkları ile boşanma oranları arasında güçlü bir bağlantı bulamadı ancak 30 yaşından sonra evlenen ve eşlerinden en az on yaş daha büyük kadınların boşanma olasılığının daha yüksek olduğuna dair bazı kanıtlara ulaştı.
Yaş farkı ömre ömür katar mı?
Ortak akıl, büyük bir yaş farkının yaşlılıkta sonuçları olacağını ileri sürer. Dul kalmaktan kaçınmak kadar ihtiyarlıkta sana bakacak birinin olması da akıllıcadır. Daha genç, daha sağlıklı bir eş, en azından denklemin sizin tarafınızdan mantıklı olabilir.
Stockholm Üniversitesi’nden Sven Drefahl tarafından yapılan bir başka araştırma, Danimarka’da 50 yaşın üzerindeki insanları inceledi ve daha genç eşleri olan erkeklerin, aynı yaşa yakın eşleri olanlardan daha uzun süre yaşadığını tespit etti. Eşleri ne kadar yaşlıysa, eğitim ve servet gibi şeylerin kontrolünü elde ettikten sonra bile uzun süre yaşama şansları o kadar kötüydü. Yine de bu bağlantı nedensel olmayabilir: Özellikle sağlıklı erkekler hem genç eşleri cezbedebilir hem de daha uzun bir ömür sürebilir.
Ancak gizemli bir şekilde, bu fenomen kadınlar için geçerli görünmüyor: Yaş farkı ne kadar büyükse, genç veya yaşlı olmalarına bakılmaksızın hayatta kalma şansları o kadar kötü oluyor. Drefahl bu durumun, partneriyle yaş farkı bulunan kadınların, onlara daha az bağımlı olmaları ve bu nedenle daha genç bir eşin enerjisinden daha az yararlanmalarından kaynaklanabileceğini öne sürüyor.
Formül aramak boşuna mı?
Dolayısıyla mevcut kanıtlar OKCupid kullanıcılarının seçimleri haklı mı diye düşündürüyor: Kadınlar kendilerine mümkün olduğunca yakın yaştaki erkekleri seçmeli, erkekler ise daha genç kadınları aramalıdır.
Bununla birlikte, gerçek bir iktisatçı, belki de değişen yaş farklılıklarına sahip rastgele çiftlerin evliliklerinde mutlu olup olmadıklarını karşılaştırarak daha iyi kanıtlar arayacaktır.
Bu yazı ilk kez 26 Temmuz 2023’te yayımlanmıştır.
