Amerika Birleşik Devletleri’ndeki tarihi seçimlerden sonra Trump’ın kabinesi şekillenirken ABD’nin 46’ncı başkanı Joe Biden, Vladimir Zelenskiy’e Vladimir Putin Rusya’sının iç kesimlerine yönelik Amerikan yapımı balistik füzelerle saldırılarda bulunması için yeşil ışık yaktı. ATACMS olarak bilinen bu füzeler 300 km menzile sahip.
Rusların Ukrayna işgali altındaki Kursk bölgesine 10 bin Kuzey Kore askeri yerleştirmesinin ardından Washington yönetiminin bu kararı almasının iç ve dış politik nedenleri var.
Amerikan iç politikası açısından kararın amacı ne?
Ukrayna bu kararın verilmesini aylardır bekliyor ama ABD cephesinden bakıldığında zamanlama manidar.
Amerikan iç politikası perspektifinden bakıldığında, görünen o ki, seçimleri kaybeden Harris ve Demokratlar, Trump’ın kucağına pimi çekilmiş el bombası atmış durumda.
Hem başkanlığı hem de Senato ve Temsilciler Meclisi’nde çoğunluğu kaybetmiş olan Demokratlar, yeni Trump yönetimini Cumhuriyetçiler ile karşı karşıya getirmek istiyorlar.
Amerikan meclisindeki birçok Cumhuriyetçi’nin böyle bir karar vermesi için Biden’a baskı yaptığını biliyoruz. Biden bu kararı ile Trump 2.0 döneminin Trump 1.0 döneminin sonunda yaşayan COVID-19 salgınında olduğu gibi sorunlu başlamasını istiyor.
Trump seçim kampanyası boyunca Ukrayna-Rusya Savaşı’nı günler veya haftalar içinde bitireceğini iddia ediyordu. Trump ve ekibinin savaşın gidişatı konusunda alacağı pek çok kararı, arıtk bu son gelişmeden sonra, çok fazla Putinci gözükmemek adına çok kolay alamayacağı öngörülüyor.
“Trump Geçirmez” politikaları hayata geçirmek
Yüzme antrenmanı yapanlar bilir, su geçirmez kronometli saat yüzen insanların çok işine yarar. Suyun altında ne kadar kalırsanız kalın, su saatin işleyişini engelleyemez, bozamaz.
“Trump Geçirmez” ifadesinin de benzer bir anlamı var. Yani başkanlık görevini devretmeden önce Trump’ın delemeyeceği şekilde politik kararlar alarak kurumsal, yasal ve söylemsel bir yapı oluşturmak.
Öte yandan Biden görev süresinin son iki ayında aslında çoktan alması gereken bu karar ile bir anlamda vicdanını rahatlatmayı da düşünmüş olabilir.
Üçüncü Dünya Savaşı çıkar mı?
Biden’ın bu hamlesinden sonra dünyanın hemen her yerinde en çok sorulan sorulardan biri de, böyle bir kararın ardından Putin’in 3. Dünya Savaşı çıkarma ihtimali. Zira Rus cephesinden hemen bu yönde bir mesaj geldi. Eski Rusya Başbakanı Dmitri Medvedev, aynı gün X üzerinden yayınladığı bir gönderide ‘3. Dünya Savaşı’ uyarısında bulundu ve “Rusya’nın yeni nükleer doktrinine göre, ülkemize ateşlenen füzeler NATO tarafından Rusya’ya yapılmış bir saldırı olarak değerlendirilebileceği anlamına gelir. Rusya, buna karşılık olarak Kiev’e ve NATO’nun kritik tesislerine kitle imha silahlarıyla karşılık verebilir. Bu da 3. Dünya Savaşı anlamına gelir.” ifadelerini kullandı.
3. Dünya Savaşı’nın çıkma olasılığı düşük ihtimal. Fakat Avrupa’da özellikle NATO’nun yer alacağı bir savaş çıkma olasılığı özellikle 2029-2032 yılları arasında mümkün. Trump seçim kampanyası bildirgesi olan Agenda 47’de (47nci Başkan olması nedeniyle), Üçüncü Dünya Savaşı’nı önleyeceğini belirtmiş olsa da bölgesel çatışmaların çıkma olasılığı var. Bunlardan ikisi bizim kuzeyimizde ve güneyimizde halen devam ediyor. Kuzey’deki savaşın yanında Ortadoğu’daki savaşın genişleme olasılığı da bulunmakta. Bu savaşlarda nükleer silah kullanımı daha çok taktiksel nükleer silahların ateşlenmesiyle mümkün.
Dış politika etkisi
Biden’ın füze kararının ardından İngilizlerin de Ukrayna’nın füzelerini kullanmasına onay vermesinin Amerikan iç politikası dışında dış politika yönünden de birçok nedeni var.
İlk olarak Trump 2.0 dış politikası kabinesi ve yönetime yaptığı atama önerileriyle şekillenmeye başladı. Trump 2.0 yönetiminin yularından kopmuş vahşi at ya da streoid kullanan atlet gibi olacağı hemen herkesin kabulü. Senato ve Amerikan Yüce Mahkemesi’nin de kontrolünü elinde tutttuğu göz önünde bulundurulursa Trump 2.0 yönetiminde onu durduracak hiçbir kimse yok. Trump’ın Beyaz Saray’da savaş kabinesini topladığı odada, şeytanın avukatlığını yapacak hiçbir muhalif ses olmayacak.
Trump Ukrayna konusunda ne yapacak?
Trump’ın Ukrayna konusunda ilk alacağı kararlardan birisi, Ukrayna’ya yapılan milyarca dolarlık askerî ve ekonomik yardımı kesmek.
Yine Ukrayna politikasıyla ilgili ikinci kararı, NATO’nun geleceği hakkında olacaktır. Başta Doğu Avrupa ülkeleri olmak üzere NATO üyesi ülkelerini savunmayacağı Trump açıkça dile getirmişti. NATO’nun “birimiz hepimiz, hepimiz birimiz” olarak formüle edeceğimiz 5nci maddesi, Trump iktidarı devraldığı andan itibaren antlaşma üzerinde ölü harfler haline gelecek. Yani NATO’yu tüyleri yolunmuş kaz haline getirecek. Tüysüz kazların Kars’ın soğuğuna dayanamayacağı aşikar. NATO toplantılarında Trump’ın oturduğu Amerikan delegelerin koltuğu, NATO’yu daha zayıf ve daha savunmasız yapacak. Bu da Ukrayna dışında Baltık ülkeleri ve diğer Doğu Avrupa ülkelerini özellikle Polonya’yı istikrarsız hale getirecektir.
Biden’ın Amerikan füzelerinin Rusya Federasyonu topraklarını vurma izni vermesi, Ukrayna ile ilgili Trump’ın elini kolunu bağlayarak dış politika alanında “Trump Geçirmez” politikaların ilki olabilir. İsrail-Hamas savaşı konusunda da buna benzer kararlar gelebilir. Örneğin, İsrail’in Gazze’ye insani yardımı arttırmaması halinde İsrail’e yapılan bazi askerî ve ekonomik yardımları Biden yönetimi askıya alabilir.
Biden’ın ikinci dış politika amacı, bir yandan Ukrayna’yı destekleyen Batı blokunda safları belirlerken öte yanda Batı blokunda safları sıklaştırmayı amaçlayabilir. Almanya Şanşölyesi Scholz’un Putin ile 50 dk. telefonda görüşmesi, Batı blokunda çatlakların olup olmadığının belirlenmesini gerektiriyor.
Trump’ın 2. dönemindeki belirsizlik ve tahmin edilemezlik Zelenskiy’i için en kötü senaryo. Önünü görmeden savaşa devam etmek yerine Batı’da safların belirlenmesi ile Zelenkiy de önünü görebilecek ve Trump dönemi stratejisini belirleyebilecek.
Kararın askerî etkisi ne olur?
Askerî olarak bu kararın alınarak Rusya topraklarında ana hedeflerin vurulması ilk olarak Moskova’nın askerî kapasitesinin işgal altındaki Ukrayna topraklarına ulaşmadan yok edilmesini sağlayacak.
İkinci olarak, yaklaşık 125 bin Ukraynalı sivilin ölmesine yol açan Rusya’nın Ukrayna topraklarını vurduğu saldırılarının sayısı, yoğunluğu ve şiddetini azaltacak.
Pentagon Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’ne 300 km menzilli ATACMS füzelerini geçen sene yollamıştı. Aslında Mayıs ayında Ukrayna’nın Kharkiv bölgesinde Rus kuvvetleri Ukrayna savunma hatlarını zorladığı zaman 80 km menzilli HIMARS savunma sistemlerinin Rusya topraklarında kullanılmasına Biden yönetimi izin vermişti. Bu karar ile Ukrayna askerleri, Rus güçlerini askerî varlıklarını geri çekmeye zorlayarak bir süreliğine çatışma bölgesinde dengeleri ve istikrarı tekrar sağlamıştı.
Askerî anlamda, ATACMS’lar Ukrayna için yaraya sadece merhem olacak nitelikte. Çünkü Putin yönetimi bu olasılığın geleceğini öngörerek hassas hava üsleri, ikmal depoları ve haberleşme merkezlerini sınırın yüzlerce kilometre ötesine taşıdı. Zaten Napolyon ve Hitler’ın ordularını yenen sadece Rus soğuğu değil Rusya topraklarının derinliğiydi. Putin bu derinliği kullanmaya devam ediyor. Zaten Zelenskiy de verdiği demeçte sözlerin değil füzelerin konuşması gerektiğini belirtmişti.
Savaşta en önemli unsur, sürpriz saldırıdır. Amerikalılar, basına bu izni sızdırarak bu kararın aslında askerî olmadığını da göstermiş oldular. Bu karar çok geç alındığı için savaş alanında etkisi sınırlı olacak. Sonbaharın başında alınsaydı Kursk bölgesindeki Rus karşı saldırısını önleyebilirdi. İlkbaharda bu karar alınsaydı, Ukrayna topraklarında Pokrovsk bölgesindeki Rus saldırılarını da önleyebilirdi. Bunlara ek olarak, Amerikalı yetkililer yeterli sayıda ATACMS füzeleri de Ukrayna’ya yollamadılar.
Ayrıca, Rus toprağı olan Kursk’un Ukrayna’nın elinde olması da ileride yapılacak olan ateşkes ve barış görüşmelerinde pazarlık kozu olarak kullanılabilir. Kursk saldırısı, Ukrayna için daha elverişli olası son zafere doğru atılan ilk adımdı.
Tüm bilinmezliklerle, oynanan kumarın başarılı olup olmayacağı hâlâ belirsiz. Kuzey Koreli askerlerin buraya yollanması aslında bu kumarın işe yaradığını gösteriyor. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Kiev’in Rus topraklarını kalıcı olarak elinde tutmakla ilgilenmediğini, ancak müdahalenin Rusya’yı müzakereye zorlamak için tasarlandığını söylemişti. Kursk saldırısı, Ukrayna halkı için savaşın söylemini değiştirmişti. 1001. gününe eriştiğimiz bu savaşta Rusların kendi topraklarında yenilmezlik duygusununu yok etmişti.
Kursk operasyonunu Ukrayna için “taktiksel zafer” olarak değerlendiren analizlerin yanı sıra “stratejik felaket” olarak da gören analizler yapılıyor. Beyaz Saray’ın füzelerin Rusya topraklarına kullanılmasına onay vermesi ile birlikte Ukrayna’ya anti personel kara mayını verme kararı bu stratejik felaketi tersine döndürme çabası olarak görülebilir.
Trump’ın başkanlığı ve Ukraynalıların kırılan umudu
Son olarak, Trump’ın iktidara gelmesi birçok Ukrain için moral bozucu bir durum. Bu karar ile Zelenskiy ve Ukrain halkının şu anda füzelerden daha fazla ihtiyacı olan umut canlı tutulmak istenmış olabilir.
Rusya’nın iç kesimlerine yapılacak birkaç saldırı bile, Rus ordusunun konuşlanma yerlerini değiştirmesine ve daha fazla kaynak harcamasına yol açacaktır. En önemlisi, Ukrain halkı ve ordusunun savaşma isteğini diri tutacaktır. Slava Ukrain sloganını daha gür ve inanarak söylemeleri için bir neden verecektir.
Bence Biden’ın bu kararı, Rus ruletindeki son atımlık kurşun. Rus ruleti karşılıklı iki kişi arasında oynanır. Revolver toplu tabancaya mermi konulur. Toplu kısım döndürülür. Tabanca kafaya dayanır. Hakemin komutuyla tetiğe basılır. Hakem aynı şekilde tabancanın topunu çevirir. İkinci kişiye verir. O tetiği çeker. Silah patlamaz ise beşinci mermiye kadar devam eder. Trump gelmeden önce beşinci mermiyi oynuyoruz. Trump iktidara gelince, hakem olarak tabancayı alacak. Mermiyi tabancanın topuna sürecek. Zelenkiy’e silahı verecek. Fakat mermiyi çevirmeyecek. Bu filmin sonunu hepimiz biliyoruz.
Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Fikir Turu’nun editöryel politikasını yansıtmayabilir.
Bu yazı ilk kez 22 Kasım 2024’te yayımlanmıştır.
