Dağlık Karabağ Savaşı’ndan sonra Güney Kafkasya’da gergin bekleyiş sürerken, bir uluslararası proje bölgede işbirliğini artırırken istikrara kavuşmasına büyük katkıda bulunabilir. Orta Koridor İnisiyatifi adı verilen bu proje, Çin ile Avrupa arasında Türkiye üzerinden bir transit demiryolu inşasını öngörüyor. Türkiye, proje için Çin’i ikna etmeye çalışıyor, ancak Pekin’in bölgenin güvenli olduğuna dair kuşkuları var. Türkiye’nin hattın güvenli olduğunu ispatlamak için hattın bir kolunun Ermenistan’dan geçmesine de sıcak baktığı ileri sürülüyor. Atlantic Council için bir yazı kaleme alan Ermeni uzman Ani Yeghiazaryan’a göre, sayısız fırsatlar sunan bu proje, Ermenistan için de geleceğin anahtarı olabilir. Yazıdan bölümler aktarıyoruz:

“Orta Koridor için önerilen neredeyse 9 bin kilometrelik güzergâh, Türkiye, Gürcistan, Azerbaycan ve Kazakistan’a uzantıları da kapsıyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Pekin’i koridorun Çin’in Kuşak ve Yol İnisiyatifi’nin¹ ana rotalarından biri olabileceğine ikna etmeye çalışıyor. Bunu başarması, Türkiye’nin bölgesel bir enerji, ticaret ve ekonomik merkez olarak konumunu daha da güçlendirirken, Ankara’nın çok önemli ulusal çıkar alanı olarak gördüğü Güney Kafkasya ve Orta Asya bölgeleriyle bağlarını derinleştirecektir.

Türkiye’nin amacı ne?

Türk yetkililere göre Orta Koridor İnisiyatifi, Türkiye’nin dünyanın en büyük 10 ekonomisi arasına girmesine muhtemelen yardımcı olacağı gibi Çin ile Avrupa pazarları arasındaki transit süresini önemli ölçüde azaltacak. Koridor 12 günlük yük taşıma süresi olasılığı sunuyor. Bu süre Rusya üzerinden yapılan 20 günlük seyahat süresi veya deniz yoluyla yapılan 30 günden fazla seyahatlere kıyasla daha avantajlı.

Orta Koridor ayrıca modern altyapı ve görece daha uygun coğrafyadan yararlanabilir. Bu bağların gelecekte kötüleşmesinin, yükün her iki ülkeden Batı’ya geçişi üzerinde olumsuz bir etkisi olabileceğine dair endişeler var. Erdoğan ayrıca Orta Koridor girişimini Orta Asya doğalgazının Türkiye ve Avrupa’ya dağıtımını özendirmenin bir yolu olarak görüyor.

Orta Koridor’un Türkiye için önemi göz önünde tutulduğunda Erdoğan’ın Dağlık Karabağ Savaşı’nın ardından Güney Kafkasya bölgesinde kalıcı bir barış sağlamasıyla ilgilenmesi şaşırtıcı değil. Bölgenin barış içinde olması onun Çinlileri Güney Kafkasya’nın Avrupa’ya ulaşmak için en verimli yol olduğuna ikna etmesi için hayati önem taşıyor.

Erdoğan’ın Azerbaycan’da verdiği mesaj

Erdoğan’ın, iddiasını güçlendirmek için Orta Koridor’a Güney Kafkasya’da yeni bir kol eklenmesi için çalıştığı ileri sürülüyor. Öngörülen Gürcistan Koridoru’nun yanı sıra Türk lider taşımacılık ve enerji bileşenleri olabilecek Ermenistan Koridoru’nu (Syunik Koridoru) da ekleme arayışında. Erdoğan, kısa süre önce Azerbaycan’a yaptığı ziyarette Ermenistan, İran, Gürcistan, Türkiye, Rusya ve Azerbaycan’ın katılımıyla Altı Ülke Bölgesel İşbirliği Platformu kurulması ihtiyacından bahsetti. Ayrıca Gürcistan ile Rusya arasındaki gerilimin sorun yarattığını da kaydetti.

Güney güzergâhı daha uzun olmasına rağmen, Türkiye için Çin ve Orta Asya’dan gelecek herhangi bir demiryolu ve gaz boru hattının ülkenin kuzeyinden ziyade güney Ermenistan’dan geçmesi tercih edilir. Bu, Azerbaycan’ın yalıtılmış Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’ni daha geniş bölgenin altyapısına entegre etmeye yardımcı olurken, aynı zamanda Ermeni-Türkiye ilişkilerinin tam olarak normalleşmesini gerektirmeyecektir.

Ermenistan bu teklifi reddetmemeli

Ermenistan’ın Güney Koridoru girişimine katılması Güney Kafkasya bölgesinin güvenilir bir güzergâh olduğuna dair iddialarını güçlendirecektir. 2020 Dağlık Karabağ Savaşı öncesi, Türkiye Çin’in Güney Kafkasya’da yeni bir çatışma çıkabileceği yönündeki kaygılarını yatıştırmakta güçlük çekiyordu. Savaş sonrası ortam şimdi Orta Koridoru taze güçle geliştirmek için fırsat tanıyor.

İşbirliğine yönelik pragmatik diyalog

Türkiye’nin Güney Kafkasya’nın istikrarındaki jeopolitik çıkarları, savaştan sonra istikrar ve güvenliğini arayan Ermenistan’ın eline bir koz veriyor. Bu, Türkiye ile karşılıklı yarar sağlayan işbirliğine yönelik pragmatik diyalogun temelini oluşturabilir.

Orta Koridor’a katılım Ermenistan’a çok sayıda avantaj sağlayacaktır. Ticari fırsatlar yaratacak, enerji kaynaklarını çeşitlendirmesine yardımcı olacak, ülkede memnuniyeti artıracak, ek gelir yaratacaktır. En önemlisi koridor, Ermenistan’ın bölgesel ve jeopolitik rolünü güçlendirecek, bölge ülkeleri arasında karşılıklı bağımlılığı önemli ölçüde artıracak ve böylece gerginliklerin açık bir çatışmaya dönmesi olasılığı azalacaktır.

Bu avantajlar, Türkiye’nin Güney Kafkasya’da daha derin uluslararası işbirliğinden en çok Ermenistan ve Ermenistan halkının yararlanacağı yönündeki açıklamalarına karşı koymayı güçleştiriyor. Orta Koridor ve Basra Körfezi-Karadeniz Uluslararası Ulaştırma ve Transit Koridoru gibi uluslararası altyapı girişimleri, Ermenistan’a daha fazla güvenlik ve refah için uygun bir yol sunuyor.”

Bu yazı ilk kez 29 Temmuz 2021’de yayımlanmıştır.

Ani Yeghiazaryan’ın Atlantic Council sitesinde yayınlanan “Altyapı işbirliği Ermenistan’ın Gelecekte Güveliğinin Anahtarı Olabilir” başlıklı yazından bölümler Mustafa Alkan tarafından çevrilmiş ve editoryal katkı ile yayına hazırlanmıştır. Yazının orijinaline aşağıdaki linkten erişebilirsiniz.
https://www.atlanticcouncil.org/blogs/ukrainealert/infrastructure-cooperation-could-hold-the-key-to-armenias-future-security/

1. Kuşak kavramı ile Orta Çin’den başlayan ve Moskova, Rotterdam üzerinden Venedik’e uzanan kara yolu, demir yolu, petrol ve gaz boru hatları ve diğer altyapı projelerinden oluşan bir kara ulaştırma ağlarının bütünü kastediliyor. Proje kapsamında, tek bir rota yerine, Asya-Avrupa yönünde kara köprülerinden oluşan koridorlar planlanıyor. Yol kavramı, projenin deniz yolu ağına karşılık geliyor. Proje kapsamındaki kara ve deniz güzergâhları Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarını geçerek Çin ekonomisi ile Avrupa ekonomisinin birbirine bağlanmasına olanak sağlıyor. Kaynak: http://www.kusakveyol.org/

Dağlık Karabağ Savaşı’ndan sonra Güney Kafkasya’da gergin bekleyiş sürerken, bir uluslararası proje bölgede işbirliğini artırırken istikrara kavuşmasına büyük katkıda bulunabilir. Orta Koridor İnisiyatifi adı verilen bu proje, Çin ile Avrupa arasında Türkiye üzerinden bir transit demiryolu inşasını öngörüyor. Türkiye, proje için Çin’i ikna etmeye çalışıyor, ancak Pekin’in bölgenin güvenli olduğuna dair kuşkuları var. Türkiye’nin hattın güvenli olduğunu ispatlamak için hattın bir kolunun Ermenistan’dan geçmesine de sıcak baktığı ileri sürülüyor. Atlantic Council için bir yazı kaleme alan Ermeni uzman Ani Yeghiazaryan’a göre, sayısız fırsatlar sunan bu proje, Ermenistan için de geleceğin anahtarı olabilir. Yazıdan bölümler aktarıyoruz:

“Orta Koridor için önerilen neredeyse 9 bin kilometrelik güzergâh, Türkiye, Gürcistan, Azerbaycan ve Kazakistan’a uzantıları da kapsıyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Pekin’i koridorun Çin’in Kuşak ve Yol İnisiyatifi’nin¹ ana rotalarından biri olabileceğine ikna etmeye çalışıyor. Bunu başarması, Türkiye’nin bölgesel bir enerji, ticaret ve ekonomik merkez olarak konumunu daha da güçlendirirken, Ankara’nın çok önemli ulusal çıkar alanı olarak gördüğü Güney Kafkasya ve Orta Asya bölgeleriyle bağlarını derinleştirecektir.

Türkiye’nin amacı ne?

Türk yetkililere göre Orta Koridor İnisiyatifi, Türkiye’nin dünyanın en büyük 10 ekonomisi arasına girmesine muhtemelen yardımcı olacağı gibi Çin ile Avrupa pazarları arasındaki transit süresini önemli ölçüde azaltacak. Koridor 12 günlük yük taşıma süresi olasılığı sunuyor. Bu süre Rusya üzerinden yapılan 20 günlük seyahat süresi veya deniz yoluyla yapılan 30 günden fazla seyahatlere kıyasla daha avantajlı.

Orta Koridor ayrıca modern altyapı ve görece daha uygun coğrafyadan yararlanabilir. Bu bağların gelecekte kötüleşmesinin, yükün her iki ülkeden Batı’ya geçişi üzerinde olumsuz bir etkisi olabileceğine dair endişeler var. Erdoğan ayrıca Orta Koridor girişimini Orta Asya doğalgazının Türkiye ve Avrupa’ya dağıtımını özendirmenin bir yolu olarak görüyor.

Orta Koridor’un Türkiye için önemi göz önünde tutulduğunda Erdoğan’ın Dağlık Karabağ Savaşı’nın ardından Güney Kafkasya bölgesinde kalıcı bir barış sağlamasıyla ilgilenmesi şaşırtıcı değil. Bölgenin barış içinde olması onun Çinlileri Güney Kafkasya’nın Avrupa’ya ulaşmak için en verimli yol olduğuna ikna etmesi için hayati önem taşıyor.

Erdoğan’ın Azerbaycan’da verdiği mesaj

Erdoğan’ın, iddiasını güçlendirmek için Orta Koridor’a Güney Kafkasya’da yeni bir kol eklenmesi için çalıştığı ileri sürülüyor. Öngörülen Gürcistan Koridoru’nun yanı sıra Türk lider taşımacılık ve enerji bileşenleri olabilecek Ermenistan Koridoru’nu (Syunik Koridoru) da ekleme arayışında. Erdoğan, kısa süre önce Azerbaycan’a yaptığı ziyarette Ermenistan, İran, Gürcistan, Türkiye, Rusya ve Azerbaycan’ın katılımıyla Altı Ülke Bölgesel İşbirliği Platformu kurulması ihtiyacından bahsetti. Ayrıca Gürcistan ile Rusya arasındaki gerilimin sorun yarattığını da kaydetti.

Güney güzergâhı daha uzun olmasına rağmen, Türkiye için Çin ve Orta Asya’dan gelecek herhangi bir demiryolu ve gaz boru hattının ülkenin kuzeyinden ziyade güney Ermenistan’dan geçmesi tercih edilir. Bu, Azerbaycan’ın yalıtılmış Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’ni daha geniş bölgenin altyapısına entegre etmeye yardımcı olurken, aynı zamanda Ermeni-Türkiye ilişkilerinin tam olarak normalleşmesini gerektirmeyecektir.

Ermenistan bu teklifi reddetmemeli

Ermenistan’ın Güney Koridoru girişimine katılması Güney Kafkasya bölgesinin güvenilir bir güzergâh olduğuna dair iddialarını güçlendirecektir. 2020 Dağlık Karabağ Savaşı öncesi, Türkiye Çin’in Güney Kafkasya’da yeni bir çatışma çıkabileceği yönündeki kaygılarını yatıştırmakta güçlük çekiyordu. Savaş sonrası ortam şimdi Orta Koridoru taze güçle geliştirmek için fırsat tanıyor.

İşbirliğine yönelik pragmatik diyalog

Türkiye’nin Güney Kafkasya’nın istikrarındaki jeopolitik çıkarları, savaştan sonra istikrar ve güvenliğini arayan Ermenistan’ın eline bir koz veriyor. Bu, Türkiye ile karşılıklı yarar sağlayan işbirliğine yönelik pragmatik diyalogun temelini oluşturabilir.

Orta Koridor’a katılım Ermenistan’a çok sayıda avantaj sağlayacaktır. Ticari fırsatlar yaratacak, enerji kaynaklarını çeşitlendirmesine yardımcı olacak, ülkede memnuniyeti artıracak, ek gelir yaratacaktır. En önemlisi koridor, Ermenistan’ın bölgesel ve jeopolitik rolünü güçlendirecek, bölge ülkeleri arasında karşılıklı bağımlılığı önemli ölçüde artıracak ve böylece gerginliklerin açık bir çatışmaya dönmesi olasılığı azalacaktır.

Bu avantajlar, Türkiye’nin Güney Kafkasya’da daha derin uluslararası işbirliğinden en çok Ermenistan ve Ermenistan halkının yararlanacağı yönündeki açıklamalarına karşı koymayı güçleştiriyor. Orta Koridor ve Basra Körfezi-Karadeniz Uluslararası Ulaştırma ve Transit Koridoru gibi uluslararası altyapı girişimleri, Ermenistan’a daha fazla güvenlik ve refah için uygun bir yol sunuyor.”

Bu yazı ilk kez 29 Temmuz 2021’de yayımlanmıştır.

Ani Yeghiazaryan’ın Atlantic Council sitesinde yayınlanan “Altyapı işbirliği Ermenistan’ın Gelecekte Güveliğinin Anahtarı Olabilir” başlıklı yazından bölümler Mustafa Alkan tarafından çevrilmiş ve editoryal katkı ile yayına hazırlanmıştır. Yazının orijinaline aşağıdaki linkten erişebilirsiniz.
https://www.atlanticcouncil.org/blogs/ukrainealert/infrastructure-cooperation-could-hold-the-key-to-armenias-future-security/

1. Kuşak kavramı ile Orta Çin’den başlayan ve Moskova, Rotterdam üzerinden Venedik’e uzanan kara yolu, demir yolu, petrol ve gaz boru hatları ve diğer altyapı projelerinden oluşan bir kara ulaştırma ağlarının bütünü kastediliyor. Proje kapsamında, tek bir rota yerine, Asya-Avrupa yönünde kara köprülerinden oluşan koridorlar planlanıyor. Yol kavramı, projenin deniz yolu ağına karşılık geliyor. Proje kapsamındaki kara ve deniz güzergâhları Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarını geçerek Çin ekonomisi ile Avrupa ekonomisinin birbirine bağlanmasına olanak sağlıyor. Kaynak: http://www.kusakveyol.org/