Hollywood, son günlerde Warner Bros. ile Matrix’in yaratıcıları arasındaki anlaşmazlıkla çalkalanıyor.
“Matrix: Resurrections”ın yapım şirketi Village Roadshow, yirmi yıldan fazla bir süredir kazançlı bir ortaklığa sahip olduğu Hollywood stüdyosu Warner Bros.’a sözleşmenin ihlali nedeniyle dava açtı.
Başlangıçta, iki inatçı rakip arasındaki olağan anlaşmazlık gibi görünen şey, yakından incelendiğinde hayli karmaşık bir sorun olarak çıkıyor karşımıza.
Katja Rupp, Telepolis adlı popüler haber platformu için bu konuyu masaya yatırıyor.
Yazıdan öne çıkan bazı bölümleri aktarıyoruz:
“Yakın zamanda, “The Matrix: Resurrections”ın arkasındaki yapım şirketi Village Roadshow, yirmi yılı aşkın süredir kazançlı bir ortaklık içinde olduğu Hollywood stüdyosu Warner Bros.’a sözleşmeyi ihlal ettiği gerekçesiyle dava açtı. Takibinde de Warner Bros. buna karşılık verdi.
Village Roadshow, Warner Media’nın yan kuruluşu Warner Bros. ile ortaklığına toplamda yaklaşık 4,5 milyar dolar yatırım yaptığını, “Joker” ve “Matrix” serileri de dahil olmak üzere birçok hit filmin ortak finansmanını sağladığını ifade ediyor.
Hiçbir zaman küçük bir pasta olmayan şeyin büyük kısmını kimin alacağı konusunda anlaşamayan iki inatçı rakip arasındaki olağan tartışma gibi görünen şey, daha yakından incelendiğinde, ortada çok daha büyük bir sorunun olduğunu gösteriyor.
Scarlett Johansson Disney’e dava açtı
Davanın merkezinde, Warner Bros.’un “The Matrix Resurrections”ı HBO Max adlı platformda yayınlamaya karar vermeden önce Village Roadshow’a danışmamış veya haber vermemiş olması yer alıyor.
Village Roadshow, bu eşzamanlı sömürünün pandemiden kaynaklandığı iddiasını kabul etmiyor. Çünkü pandemi esnasında vizyona giren “Spider-Man: No Way Home” dahil tüm filmlerin, “The Matrix Resurrections”ın aksine gişede başarılı olduğunu söylüyor.
Wall Street Journal‘a göre, büyük medya şirketlerinin kendi yayın hizmetlerini diğer platformlara göre önceliklendirme çabaları, aktörler, yapımcılar ve ortaklar için potansiyel olarak önemli finansal etkilere sahip, çünkü akışa yönelik itme kaçınılmaz olarak onların pahasına olacak.
Yaklaşık altı ay önce, benzer bir vaka, sektörü aynı derecede şaşırtmıştı. Scarlett Johansson, “Black Widow”un tanıtım turunu Temmuz 2021’de zarif bir şekilde tamamladıktan sonra, filmi pandemi nedeniyle aynı anda sinemalarda ve Disney +’ta gösteren Disney’e, sözleşmeden doğan kazançlarından mahrum kalacağını söyleyerek dava açmıştı.
Süper kahraman aktris, çok daha güçlü bir düşmana karşı bu korkusuz saldırı için yaşıtlarının çoğu tarafından övgüyle karşılanmış olmasına rağmen, beklenen benzer dava seli şu ana kadar gerçekleşmemişti. Eylül ayında Disney ve oyuncu kamuya açıklanmayan bir meblağ üzerinde anlaşmaya vardıklarını duyurmuştu.
Akış (Streaming), yani internet üzerindeki bir bilgisayarın IP’si üzerinden yapılan yayın, son birkaç yılda stüdyoların çalışma ve çekim şeklini birçok yönden değiştirdi; çabalarını çevrimiçi pazara odaklamaya devam ederken, yalnızca eski uygulamalar değil, bazen eski ortaklar da bu durumdan mağdur oldular.
Yapılan açıklamalara göre dava, “WB’nin stratejisi yalnızca ‘The Matrix Resurrections’ın bir gişe fiyaskosu olmasını sağlamakla kalmamış, aynı zamanda tüm ‘Matrix’ serisine ciddi şekilde zarar vermiş.
Fikri mülkiyetin değeri
Davacılar, stüdyonun eylemlerini “WB’nin Village Roadshow’un fikri mülkiyetinin değerini baltalamak için kasıtlı ve tutarlı bir şekilde koordine edilmiş çabası” olarak tanımlıyorlar. Hedef, özellikle Hollywood birleşmeler ve satın almalar yoluyla konsolide olmaya devam ederken, büyük bir oyuncuyu akış kârındaki (IGN) hisseden şirketi mahrum bırakmak gibi görünüyor.
“Matrix” serisinin dördüncü bölümü gişede 150 milyon dolardan az hasılat elde ederek beklentilerin oldukça altında kalmıştı. Elde edilen kötü gişe sonuçları nedeniyle, yapım şirketi Warner Bros., sözleşmeyle kararlaştırılan ödemeyi karşılamayacağını bildirmişti. Bu da şirketi film üzerindeki haklarını kaybetme riskine sokmuştu.
Warner Bros’un 2021’in sonuna kadar öne sürdüğü lansman tarihi, Roadshow iddianamesindeki bir başka argüman: “WB’nin çıkış tarihini öne almasının tek amacı, gişe rekorları kıracağı bilinen bir filmle, HBO Max premium aboneliklerinin çok ihtiyaç duyulan ‘yıl sonu dalgasını’ oluşturmaktır. Bunun filmin gişe hasılatını büyük oranda azaltacağı biliniyordu. Village Roadshow’u ekonomik faydadan mahrum edeceği de biliniyordu.” (Channel News)
Warner Bros. gibi stüdyolar, filmleri ve dizileri için birçok yapım şirketiyle çalışıyorlar. Üretici büyük ölçüde bu ürünlerin telif hakkı sahibi olarak kalıyor. (“Kurumsal yazarlık” kavramı nedeniyle, yazarlar ve yönetmenler gibi bireysel yaratıcılar telif hakkına sahip değildir). Bu, devam filmlerinin veya ortaya çıkan diğer materyallerin (“Diğer Türev Mülk”) genellikle yapımcının iznini gerektirdiği anlamına geliyor. Bu “türevler” rakipler arasında anlaşmazlıklara yol açıyor.
Willy Wonka bir devam filmi değil
Yeni “Wonka” filmi, “Willy Wonka”nın devamı olmayacak kadar çok uzak görünüyor, çünkü Warner Media’ya göre bu, “Nitelikli Türev Çalışma”, yani sözleşmeye göre ortak yapım anlaşması gerektirmeyen bir çalışma.
“Wonka”nın başrol oyuncusu bile “Willy Wonka”daki Johnny Depp’e benzemiyor. Çünkü “Her iki filmin de farklı arka plan hikâyeleri olacağı” ileri sürülüyor.
Proje, Village Roadshow’un filmin finansmanında, prodüksiyonunda ve kârında rol oynayacakları olağan düzenlemeden çıkarılabilmesi için kasıtlı olarak tasarlanmış görünüyor.
Warner Bros’un yayınlanan açıklaması şöyle: “Village’nin davranışı, bu argüman gibi iki yüzlüdür. Village dünya prömiyerine gitmiş bir yapımcı olarak gösterilmiştir – ve şimdi sözleşme yükümlülüklerinden kaçmak istemektedir. Özellikle güvenilir ortaklarla bizler böylesi çalışmalar yapmamaktayız.” (IndieWire)
Village Roadshow daha sonra görülen bir ara duruşma sırasında bu gerekçeleri reddettiğini belirterek geçici bir yasaklama emri çıkarmış.
Warner Bros., “The Matrix Resurrections” için özel bir tiyatro gösterimini asla kabul etmediklerini ve Village Roadshow’un proje için hâlâ 112,5 milyon dolarlık üretim maliyeti borcu olduğunu gösteren yeni mahkeme dosyalarını kamuya açıkladı.
Warner Media, Disney ve tüm büyük yayın sağlayıcıları için, Village Roadshow gibi şirketler bir süredir başlarını belaya sokan, sorunlu şirketler niteliğinde. Bu gibi büyük yapım firmaları engelleyici haklar ve ortak yapım sözleşmeleri olmadan fikri mülkiyetlerinden mümkün olduğunca yararlanmak istiyorlar. Bu yaklaşım aynı zamanda bir şirketi devralmaya zorlamayı, fikri mülkiyetinin kullanılmasına izin verirken onu etkin bir şekilde ortadan kaldırmayı da amaçlıyor.
Şirketleri rekabet yerine satın almaya odaklanmaya zorlayan bu lokavt türü, şu anda Adalet Bakanlığı veya Federal Ticaret Komisyonu tarafından antitröst incelemesi altında olan Silikon Vadisi’ndeki uygulamalardan farklı değil. Ve Warner Media’nın HBO Max uygulamaları nedeniyle endüstri genelinde düşmanlar edindiği bir zamanda, Hollywood’da da antitröst incelemesi yapmak kötü bir fikir olmayabilir. Village Roadshow bir anlaşmaya varmanın yolunu arıyor. Ancak Big Hollywood, Big Tech’e giderek daha çok benzediğinden, bu davalar, yaratıcılık ve tazminat için yaklaşan savaşı temsil ediyor gibi görünüyor.”
Bu yazı ilk kez 28 Haziran 2022’de yayımlanmıştır.
