Önceleri kulaklara çılgın bir fikir gibi gelen, çocukların annelere “Alsak da bir denesek” diye baskı yapması sonucu gündeme düşen ve sonra birçok meraklısının satın almak için uzun kuyruklara girdiği bir çikolata.
İsmindeki Dubai kelimesi ister istemez bir zenginlik ve lüksü çağrıştırıyor.
Antep fıstığı, tahin, kadayıf ve çikolatanın yeni bir yorumla bir araya geldiği bir tatlı olan Dubai çikolatası 2021 yılında yani pandemi esnasında Dubai’de üretildi. 2023 yılı aralık ayında TikTok’ta bir yemek fenomeni olan Maria Vehera’nın çıtırdatarak yemesinin ardından viral hale geldi.[1]
Kimi insan sosyal medya ve bir çılgınlık furyası olarak değerlendirip kendisi ile Dubai çikolatası arasına büyük bir mesafe koydu ve tadına bile bakmadı, kimisi de bu sele kapılıp her ayrı üreticiden tek tek aldı, uzun kuyruklarda bekledi ve tadına baktı. Yemek siteleri pastane ve butik çikolatacılarda çok pahalı olduğu için tarif verme yarışına girdi. Gerçekten de yapımı oldukça kolay olduğu için evlerde anne baba ve çocuklar için yeni bir eğlence çıktı, birlikte Dubai çikolatası yapıldı ve yapılmaya devam ediliyor.
Diğer yandan da bu tarz bir furyanın altında kesin bir çapanoğlu vardır deyip ‘Türkiye’nin ihraç ettiği Antep fıstıkları bir şekilde herhangi bir ürüne dönüştürülerek satılmalıydı, bu nedenle Dubai çikolatasını çıkardılar’ haberleri yayıldı.
Türkiye’de Dubai çikolatası konusunda da pek çok konuda olduğu gibi iki kutup oluştu. 1- “Ben böyle trendlere kanmam, kesinlikle alıp yemem” diyenler. 2- “Denesek ne kaybederiz” diyerek bu işe girişen, farklı pastaneler veya çikolatacılardan alıp en iyisini bulmaya çalışanlar ve zamanla kendi imkanlarıyla bu çikolatayı yapmaya çalışanlar. Alıp veya yapıp yiyenler Maria Vehera’yı taklit etmeye çalışan videolar çekti ve sosyal medyada paylaştı.
Dubai çikolatasının hikayesi
2021 yılında Dubai’de yaşayan Sarah Hamouda isimli girişimci bir kadın ve Filipinli şef Nouel Catis Omamalin tarafından ‘sıradan olmayan’ ve ‘nostaljik’ bir çikolata/tatlı olarak geliştirilen bu ürüne Sarah’ın eşi “Can’t Get Knafeh of It” yani ‘Künefeye doyamıyorum’ ismini verdi.
Başlangıçta evde ve sınırlı miktarda ürettikleri ve “Fix Dessert Chocolatier”[2] adı altında sattıkları bu çikolatayı daha sonra bir yer kiralayarak daha fazla üretmeye başladılar. Şu an günde maksimum 500 tablet ürettiklerini ve bunu 1-2 dakika içinde sattıklarını söylüyorlar. Dubai’ye giden ve bu çikolatadan haberdar olan kişiler bu çikolatayı pahalı ve lüks bir hediye olarak ülkelerine götürdüler. Örneğin, bir Alman çikolata üreticisi bu çikolatayı Dubai’de deneyip daha sonra kendi ülkesinde üretmeye ve satmaya başladı. Diğer bir Alman üretici yaklaşan Noel’den hemen önce Noel Baba formunda bir Dubai çikolatası üreterek piyasaya sürdü.[3]
Aslında bu ürünü ortaya çıkaran kişiler ona Dubai çikolatası ismini vermedi. Ancak sosyal medyada Dubai Çikolatası etiketiyle paylaşıldığı için adı Dubai çikolatası olarak kaldı. Bazı sosyal medya hesaplarında adı künefe çikolatası olarak da geçiyor. Tüm dünyayı saran bu Dubai çikolatası furyasını çikolatayı piyasaya sürenler bile çılgınca buluyor.[4]
Uzun uzun kuyruklar
Farklı ülke insanlarını farklı kalıp yargılar ile ifade ederiz. Bazı ülke insanlarının daha rasyonel, bazılarının daha duygusal, bazılarınınsa çok çabuk bu tür akımlara kapılan tipler olduğunu söyleriz. Ancak Dubai çikolatası bu anlamda da ezber bozdu.
Bizler ilk zamanlarda Dubai çikolatasının sadece Türkiye’de viral olduğunu düşünür ve hatta satılamayan Antep fıstıklarını sebep olarak gösterirken, Dubai çikolatasını almak için gece yarısından sabaha kadar sırada bekleyen insanların haberi Almanya gibi bir rasyonel insanlar ülkesinden de geldi. Dünyaca ünlü bir markanın Almanya genelinde 1000, her şehirde 100’er tane Dubai çikolatası satacağı haberi üzerine Almanya’nın farklı şehirlerinde uzun kuyruklar oluştu. Hatta bu kuyrukların haberleri yapıldı ve üzerine yazılar yazıldı. Kuyrukta bekleyenlerin kimisi sadece 100 adet satılacağı ve dolayısıyla kıymetli bir şeyi satın almak için orada bulunduğunu söylerken, neredeyse hepsi sosyal medya etkisiyle bu çikolatayı merak ettiklerini söyledi.[5]
Uzun kuyruklar İsviçre, Yeni Zelanda, Singapur ve ABD gibi ülkelerde de haberlere yansıdı.[6] Az sayıda satılan bir şeyi satın alıp yiyerek kendisini özel hissedeceğini söyleyenler oldu. Sırayı bekleyip çikolatayı alamayacak olanlar bile orada bulunmaktan mutlu olduklarını ve eğlendiklerini ifade etti. Çoğu kişi için orada olmak, çikolatayı alıp yemekten daha kıymetli oldu.
Dubai çikolatasını ilk kez Dubai’de yiyip daha sonra kendi ülkesinde üretmeye başlayanlar oldu.[7] Diğer yandan sosyal medyada görüp Dubai’ye birini gönderip aldırarak test ettiren ve içeriğini tespit edip kendi ülkesinde üreten üreticiler de oldu. Neticede kendi müşteri segmentine uygun şekilde Dubai çikolatası üreten ve her keseye hitap eden farklı Dubai çikolatası üreticileri ortaya çıktı.
Neden bu kadar pahalı?
En üst kalite Antep fıstıklı çikolatadan bile daha pahalı olan Dubai çikolatasının en pahalı içeriği Antep fıstığı. Bununla birlikte el emeği bir ürün olması, arzın henüz talebi karşılayamaması, lüks ürün imajı gibi nedenler insanların bu çikolataya yüksek fiyatlar ödemesini, bir çikolata almak için saatlerce kuyrukta beklemesini açıklayabilecek nedenler. Kabul etmek gerekir ki inovatif bir ürün ve yeni bir ürün ortaya çıkınca bir yandan da merdiven altı üretim tesisleri kurulabilir. Bu nedenle Türkiye’de fiyatı 100TL’den 650TL’ye kadar değişiyor.
Diğer yandan da oldukça basit bir tarifi olduğu için bu tadı evde yakalamak isteyenlerin sayısı az değil. Yine sosyal medyada takipçi sayısı fazla olan yemek fenomenleri bu çikolatayı kendileri yaparak veya piyasadakileri tadarak takipçi sayılarına yeni takipçiler eklediler. Pek çok sıradan insan da aldıkları veya yaptıkları Dubai çikolatalarını ekran önünde çıtırdatarak yiyip sosyal medya platformlarında izledikleri videoları kişiselleştirmiş oldular.
Adına ister furya, ister viral olmak ister çılgınlık diyelim bu akım Dubai çikolatasının yapımında kullanılan malzeme fiyatlarını, özellikle de Antep fıstığı ezmesinin fiyatını artırdı ve piyasada kıtlık denilebilecek durumlar yaşanmaya başlandı. Dubai çikolatası piyasayı gerçekten canlandırdı ve kendi pazarını yarattı.
Fiyat performans ilişkisi açısından farklı ceplere hitap eden her seviyeden Dubai çikolatası üretilir oldu. Yerel pastane ve butik çikolatacılar da kendi Dubai çikolatalarını çıkarmaya başladılar. Diğer yandan Dubai çikolatasının türev ürünleri ortaya çıktı ve en çok da sosyal medya aracılığı ile reklamları yapılmaya devam ediliyor. Bir yandan da hangi ülkede ilk kimin bu çikolatanın patentini alacağı tartışılıyor.
Antep fıstığı yerine içindeki dolguyu fındık ezmesi ile yapan Karadenizli bir üretici de Trabzon Çikolatası adıyla yöresel bir ürün piyasaya sürdü.
İlk kez 2021 yılında üretilmesine rağmen 2023 yılının sonunda bir sosyal medya fenomeni aracılığı ile dünya çapında tanınmaya başlayan ve 2024 yılında üreticilerinin bile hayal edemediği şekilde viral olan Dubai çikolatası ezber bozmaya devam edecek gibi görünüyor. Dubai çikolatasının fiyatlaması spekülasyonun fiyatları gerçeklik ötesine çıkardığı “lale çılgınlığı”na benzer özellikler gösteriyor.
Lale çılgınlığı veya lale balonu 1630’lu yılların Hollanda’sında lale soğanı fiyatlarının gerçek değerinin çok üzerinde fiyatlanması ve bir gün aniden yere çakılarak geride pek çok kayıp bırakması olarak tarif edilebilir. Tabii ki Dubai çikolatasında böyle bir durum yok, ancak ironik olarak fiyatların ederinden daha üst seviyelere çıktığı ve insanların herhangi bir ürüne rasyonel olarak açıklanamayan bir talep gösterdiği durumlarda benzetme olarak ‘lale çılgınlığı’ kavramı kullanılır.
Herkesin yüksek fiyat ödemeyi kabul ettiği ortamda ürünler maalesef olması gerekenin çok üzeri fiyatta da rahatça satılabiliyor. Ürünü sınırlı sayıda üretmenin fiyatı sabit ve yüksek tuttuğunu, kendini özel hissettirerek müşteriden iyi bir fiyat alabileceğinizi, bilindik reklam stratejilerinin artık önemini kaybettiğini Dubai çikolatası örneği bir kez daha hatırlatıyor ve en iyi reklamın sosyal medya paylaşımı ve beğenileriyle yapıldığını, satın alma kararı verirken ihtiyaçtan ziyade sosyal medya etkisiyle oluşan trendlerin baskın olduğunu net bir şekilde gösteriyor.
Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Fikir Turu’nun editöryel politikasını yansıtmayabilir.
Bu yazı ilk kez 19 Kasım 2024’te yayımlanmıştır.
[1] https://www.tiktok.com/@mariavehera257/video/7313986849104481538
[2] https://fixdessertschocolatiers.com/
[3] https://www.bild.de/regional/berlin/zum-advent-jetzt-gibts-sogar-Dubai-weihnachtsmaenner-67347f2fba8a226289dcbc06
[4] https://www.turkiyetoday.com/lifestyle/how-did-Dubai-chocolate-70958/
[5] https://www.spiegel.de/panorama/Dubai-schokolade-schlange-stehen-in-hamburg-fuer-den-tiktok-trend-a-64152e7c-1d41-4042-839e-d43db8496c9b
[6] https://www.watson.ch/schweiz/zuerich/315242218-Dubai-schokolade-hype-in-der-schweiz-grosse-schlange-in-kilchberg
[7] https://www.welt.de/iconist/essen-und-trinken/article253867042/Dubai-Schokolade-15-Euro-pro-Tafel-Was-macht-die-Suessigkeit-so-besonders.html
