1912’de buz dağına çarparak batan Titanik’in Atlas Okyanusu’ndaki enkazına turistik amaçla sefer yaparken kaybolan denizaltını arama çalışmaları bitmek üzere; yolculardan ise umut kesildi. OceanGate şirketi, denizaltı parçalarının keşfedilmesinden sonra “Titan” denizaltısının beş yolcusunun öldüğünü doğruladı. Kayıp denizaltında Pakistan’ın en zengin ailelerinden Shahzada Dawood ve 19 yaşındaki oğlu Süleyman da vardı. Hayatını kaybeden diğer zenginler ise şunlardı: Suleyman Dawood, İngiliz milyarder Hamish Harding, Titanik uzmanı Paul-Henry Nargeolet ve OceanGate CEO’su Stockton Rush.
Almanya’nın en saygın ve yaygın fikir platformu RND (Redaktions Netzwerk Deutschland), tam da bu süreçte, serbest muhabir Irene Habich’in derin deniz turizmi yazısını yayınladı. Peşi sıra da 2021’de şu anda kayıp olan denizaltı Titan’la yolculuk yapan Arthur Loibl’ın söyleşisini…
Her iki yazıdan öne çıkan bölümleri aktarıyoruz:
“Titanik’in enkazına dalış yaparken beş kişi kayboldu. Bunlardan üçü, OceanGate şirketinden ticari bir teklif alan “derin deniz turistleri” idi. “Titanik”i ziyaret etmek için denizin dibine dalış gezileri içeren çok günlük bir gezi için 250.000 ABD Doları (yaklaşık 228.000 Euro) ödemişlerdi. Macera gezisi, o özel vuruşu arayanlar veya geri kalan her şeyi gördüklerini düşünenler için önerilmiş olan tek teklif değildi. Derin deniz turistleri için bir diğer destinasyon ise Mariana Çukuru olacaktı. Henüz çok fazla keşfedilmemiş olan, dünya okyanuslarının en derin ve en bilinen noktası olarak görülen 11.000 metrelik derin bir hendek macera gezisinin ikinci kademesini oluşturacaktı. Bu nedenle bu teklif, ekstrem gezginler için de büyük bir çekiciliğe sahipti. Araştırmacılar daha önce Mariana Çukuru’na dalgıçlarla iniş yaptıktan sonra, 2020 ve 2021’de ilk kez özel kişiler için ticari dalışlar önermeye başlamışlardı. Dünyanın en uzak yerlerine araştırma ve keşif gezileri konusunda uzmanlaşmış Amerikan şirketi Eyos Expeditions, birkaç kişiye Mariana Çukuru’nu keşfetme fırsatı sunmuştu.
Hamish Harding de Mariana Çukuru’nda bulundu
Yedi derin deniz maceracısı, bir grup araştırmacıya katılmayı ve bir denizaltı ile on bir kilometre denizin altında bulunan enkaza inmeyi başardı. Bunun için özel bir eğitim gerekmedi. Organizatöre göre, denizaltısı “sessiz, huzurlu ve dinlendirici” olacak şekilde tasarlanmıştı ve turistler, görüntü pencereleri ve kameralar aracılığıyla dışarıyı görebiliyordu. Gemide lüks elbette ki beklenemezdi. Hatta içerideki dalgıçlar açısından bir tuvalet dahi yoktu. Denizaltının 14 saati bulan alçalıp çıkışı sırasında, yolcular gerekirse “çiş torbalarına” başvurmak zorunda kalacaklardı.
Derin deniz yolculuğunu gerçekleştirebilmenin tek ana koşulu ise sağlam bir cüzdana sahip olmaktan geçiyordu. Kişi başı maliyet 750.000 dolardı ki bu yaklaşık 690.000 avroya denk geliyor. Ödeme yapan konuklar arasında İngiliz bilgisayar oyunu geliştiricisi Richard Garriott ve “Titanic” keşif gezisinde ortadan kaybolan milyarder Hamish Harding de vardı. Her ikisi de ilk uzay turistleri arasındaydı.
Titanik’in yönetmeni James Cameron daha önce bir denizaltı ile Mariana Çukuru’na tek başına dalmıştı. Cameron, projesini 2012 baharında, Titanik’in batışının 100. yıldönümünden hemen önce sahneledi. Riskli girişim sırasında teknik sorunların meydana geldiği söyleniyor, ancak yönetmen zarar görmeden yüzeye dönmeyi başarmıştı. Cameron’ın denizin dibine yolculuk için yoga da dahil olmak üzere sekiz yıl boyunca hazırlık yaptığı dahi anlatılmıştı.
3,5 milyon dolarlık derin deniz denizaltısı
İmkânınız varsa, kendi derin denizaltınızı şimdiden satın almanızı önerebiliriz. Triton Submarines LLC şirketi, 1000 metreye kadar derinliklere uygun lüks donanımlı denizaltılar inşa etmekte. Araştırmacılara ek olarak hedef grup, yatlarından dalış yapmak isteyen süper zenginler. “Standart model” olan üç kişilik “Tritan 3300″ün fiyatı ise 3,5 milyon ABD doları olarak açıklanmış. Seamagine Hydrospace ayrıca 2.300 metre derinliğe dalabilen ve üç ila yedi yolcuyu içine alabilme olanağı sunan sualtı araçları da üretmekte. Şirkete göre bunlar “ticari turizm için mükemmel” alternatifler sunmakta.
Ancak, derin deniz turizmi de Titanik kazasının bir sonucu olarak gerileme yaşayabilir. Şimdiye kadar, bir denizaltının kaybolmasının nedeni belirsizliğini korurken, mürettebatın kurtarılma şansı ise kalmadı. Denizaltı kaptanının daha önce, ekstra geniş görüş pencereleriyle derin deniz turizmine uyarlanan denizaltının tasarımıyla ilgili endişelerini dile getirdiği de söylentiler arasında.
Derin deniz turizmi eleştirileri
“Bu, Disneyland’da bir gezinti değil. Bu tabiat ananın ta kendisidir. Deniz acımasızdır,” diyor Guillen. İngiliz yayıncı Sky News ise yayınlanan bir söyleşisinde, Fizikçi Michael Guillen’in, “Her şey turistler için erişilebilir hale getiriliyor ve korkarım konu paraysa ve parayı ödemeye hazır heyecan arayanlarla orada kar elde edebiliyorsanız, bu felaket için bir reçetedir” dediği söyleniyor. Gidişat nahoş şeylere gebe gibi…”
***
Kayıp denizaltının eski yolcusu: Arthur Loibl
Öte yandan, biliyoruz ki Arthur Loibl, 2021’de, şu anda kayıp olan denizaltı Titan’daydı. Loibl, gemideki teknik sorunlardan, son birkaç günü nasıl yaşadığından ve bunun macera turizmiyle ilişkisini nasıl değiştirdiğinden bahsediyor:
İki yıl önce Titan ile sualtında
Pazartesi günü Münih’ten Berlin’e giden uçaktaydım. Aniden cep telefonum resmen çıldırdı ve dünyanın her yerinden arkadaşlarımdan ve meslektaşlarımdan tonlarca mesaj aldım. Haberleri hiç takip etmiyordum. Duyduklarımdan sonra ise bir anda büyük bir duygu karmaşası yaşadım, üzüntü, endişe, umut ve ayrıca öfke hepsini bir arada yaşıyordum.
Hepsini anlayabiliyorum, ama öfke neden?
Geriye dönüp baktığımda, keşif gezisinin operatörüne, yani Oceangate şirketine çok kızdım. 2021’deki dalışımız sırasında zaten sorunlar yaşamıştık, 2022’de yine sorunlar vardı ve şimdi görünüşe göre yeniden aynı sorunlar yaşanmaktaydı. Ben o denizaltından kurtulacak kadar şanslıydım. Mevcut mürettebatın kurtulabilmesi de yine onların şansına bağlı sanırım.
Hayatımı tehdit eden bir risk aldığımı fark ettim mi?
O zaman görevin hayati tehlike oluşturabileceğini düşünmemiştim. Belki de şimdi olanlar gibi bir şeyi düşünmediğim için çok saftım. Ancak bu tür seferlerde çok korkmamalısınız, aksi takdirde böyle bir denizaltıya bile binemezsiniz. Benim için macera ruhu galip gelmişti. Ve sonra, elbette, endişeleri bastıran adrenalin patlamasını da unutmamak gerek.
“Titan” gemisinde geçen saatleri nasıl yaşadı?
Önce mekanik bir hasar yaşadık ve bir buçuk saat su yüzeyinde kalmamız gerekti. Denizaltında sıcaklıklar 50 dereceye kadar yükselebiliyordu. Gerçekten terliyorduk ve üzerimizde bir tişört dahi bırakmamıştık. Beş adamın küçük bir denizaltında toplam on saat oturmasının nasıl koktuğunu ve nasıl korkunç bir ortamın oluşmasına neden olduğunu sanırım anlatmama gerek yok. Hepimiz gergindik ve Titanik’i görüp görmeyeceğimiz veya önceden geri dönmemiz gerekip gerekmediği konusunda endişeliydik.
Peki, ya sonra…
Daha sonra daha derine daldık, öncekinden tamamen farklı, dondurucu bir soğuk vardı bu sefer. Sıcaklık dört derece civarındaydı. İki buçuk saat sonra deniz yatağına oturduk. Güvertede Titanik’in etrafında yüzebiliyorduk. Toplamda üç saat boyunca fotoğraf çekebildik ve bu eşsiz manzaranın tadını çıkarabildik. Bu da takımdaki gerilimi azalttı elbette. Ama elbette yolculuk yine de zorluydu çünkü her zaman sorunlar ortaya çıkmaya devam ediyordu. Amerikalı bir gazeteci, denizaltının tasarımını “MacGyver’ın tamirat atölyesi” olarak nitelendirmişti.
Kendimi nasıl hissettim?
Gazetecinin açıklamasına katılıyorum. Denizaltını bir oyun kumandasıyla kontrol etmek alışılmadık bir durumdu. Ama sonuçta gerçek bir joystick aynı işleve sahiptir öyle değil mi? Ancak, örneğin iPad’deki derinlik ekranının çalışmaması gibi bir sorunumuz da vardı. Basit bir inşaat tüpü, karşı ağırlık olarak kablo bağlarıyla sabitlendi. Ve pili şarj ederken çok büyük sorunlar yaşadık. Bu nedenle dalışımız saatlerce ertelendi. Hepsi aslında çok maceralı ve tehlikeliydi.
Bu beni hayal kırıklığına uğrattı mı?
O kadar gergindim ki gerçekten bunu fark etmemiştim. Ancak burada ve orada tekrar tekrar iyileştirmeler yapılması gerektiğini fark etmiştim. Bu arada, ekip mutlak bir sakinlik yaymaya devam ediyordu ve görünüşe göre duruma çok iyi uyum sağlamışlardı.
Oceangate, yolcuları büyük bir tehlikeye maruz bırakmasına karşılık, üstüne bu yolculuk için bir de çok para istemekte. Şirket sizce ne kadar ciddi?
Ana geminin mürettebatı ayrıca derin deniz kabloları ve petrol platformları döşüyor. Bunlar mutlak suretle profesyonel insanlar, buna şüphe yok. Ayrıca “Titan” ekibini de ciddi kişiler olarak değerlendirdim. Onlar genç insanlardı ama herkes ne yapacağını biliyordu. Ama belki de denizaltının kendisinde biraz fazla işlem yapılmış olabilirdi. Geriye dönüp bakıldığında bu denizaltı ile insanları derinlere göndermenin ihmalkârlık olduğunu kesinlikle söylemek gerekiyor.”
Bu yazı ilk kez 23 Haziran 2023’te yayımlanmıştır.
