Turizm sektörü büyümesini katlanarak sürdürürken, iklim krizinin etkileri de aynı şekilde artıyor. Bu etkileri hafifletmenin yollarından biri de seyahat tercihlerimizde sürdürülebilirlik odaklı seçimler yapmak, yerel kalkınmanın öneminin giderek arttığı günümüzde yerel topluluklara katkıda bulunmak. Florida Uluslararası Üniversitesi Otelcilik ve Turizm İşletmeciliği Okulu’nda doçent, seyahat ve sürdürülebilirlik konusunda yazıları bulunan Carolin Lusby, Psyche internet sitesindeki yazısında bu tür seçimler için bir yol haritası sunuyor.
Yazının bazı bölümlerini aktarıyoruz:
“Seyahat, hayatın en büyük zevklerinden biri. Çoğumuz da giderek artan bir şekilde topluluklar ve iklim üzerinde yaratabileceğimiz olumsuz etkileri azaltmayı ve her ikisinin de faydasına olacak şekillerde seyahat etmeyi, yani seyahatlerimizin etik olmasını arzuluyoruz. (…)
COVID-19 salgını, pek çok insanın bir şeylere hayranlık duyma, doğal güzellikleri görme, kültür alışverişinde bulunma, yeni şeyler öğrenme ihtiyacını pekiştirdi. İyilik halimizi olumlu yönde etkileyen bu faaliyetlerin tümü, seyahat etme sebeplerinden bazıları. Bu süreçte aynı zamanda, evde kaldığımız sırada gezegene bazı açılardan nasıl fayda sağladığımıza da tanık olduk: Kapanmalar nedeniyle seyahatlerde keskin düşüşler yaşandı ve bu da doğanın toparlanma işaretleri vermesine yol açtı, okyanuslar ve gökyüzü temizlendi.
Kitlesel seyahatlerin çevresel zararları ve diğer olumsuz sonuçları, ülke içinde ya da yurt dışına seyahat ederek bencillik yaptığınızı düşünmenize neden olabilir. Seyahat tercihiniz, kendi arzularınızı diğer insanların veya gelecek nesillerin ihtiyaçlarının önüne koyduğunuz anlamına mı geliyor? Etik seyahat mümkün mü? (…)
Etik bir gezgin olmak istiyor, ancak nasıl ilerleyeceğinizden emin değilseniz, önce geleneksel seyahat biçimlerinin ortaya çıkardığı birkaç ana soruna daha yakından bakalım. Daha sonra, birçok avantajından yararlanmaya devam ederken seyahat konusunda nasıl daha sorumlu yaklaşımlar benimseyebileceğimizi keşfedebiliriz.
Bildiğimiz anlamdaki seyahatin etik açmazları
Turizm geçtiğimiz yüzyılda katlanarak büyüdü ve 2018’de tahmini olarak 1,4 milyar turist uluslararası seyahat etti. Eğlenme ve dinlenme amaçlı seyahat; konaklama, yeme-içme ve turlara yapılan harcamalar ve sektörü destekleyen işlerin yaratılmasıyla uzun süredir ekonomik kalkınmanın bir aracı olarak görülüyor.
Ancak ekonomik faydalar genellikle düşük ücret ve işin mevsimselliği, yerel çalışanların gelişimi için sınırlı fırsatlar ve yerel ekonomiden para sızıntıları gibi dezavantajlarla gölgeleniyor. Birçok gezgin artık her şey dahil tatil köylerinde, cruise gemilerinde veya büyük turizm komplekslerinde konaklıyor, bu nedenle harcamaları da büyük ölçüde çokuluslu şirketlere akıyor.”
Yazar, turizmin yerel topluluklar üzerindeki olumsuz sosyokültürel etkilerinin çeşitli olduğunu belirtiyor: “Kalabalıklaşma ve bölge sakinlerinin yerinden edilmesi, yerel kültürün kaybı veya metalaştırılması ve kaynaklara erişimi tercih eden turistlerin neden olduğu öfke gibi sonuçlar, bunlar arasında sayılabilir. ‘Erişim’ burada pek çok anlama geliyor. Yerel halk için fiyatları artıran enflasyonu; oteller, gemi seyahatleri ve golf sahaları nedeniyle yerel su kaynakları üzerindeki baskıyı ya da büyük ölçekli tatil köyleri nedeniyle plajlara erişim kaybını düşünün. Tüm bunlar, yerel halkın yaşam kalitesini yükseltmek için bir araç olarak kullanılacağı yerde turizmin yukarıdan aşağı şekilde geliştirildiği güç mücadelesine birer örnek.
Kitlesel seyahatin en önemli etkileri arasında elbette bizi gitmek istediğimiz yere götüren ve iklim krizine önemli ölçüde katkıda bulunan uçakların, gemilerin ve arabaların karbon emisyonları yer alıyor. Bireysel seyahat güzergâhlarında da turizm, kirlilik ve doğal yaşam alanlarının kaybı gibi sorunlara yol açabiliyor.
Burada önemli olan nokta şu: Bir tüketici olarak, seyahat endüstrisindeki uygulamaları değiştirmeye yardımcı olacak güce sahipsiniz. Birçok gıda tüketicisi daha fazla organik seçenek talep etmeye başladığında, gıda endüstrisi buna karşılık vermişti. Benzer şekilde, gezegen ve insanlar için daha iyi olan turizm ürünlerini seçen tüketiciler, tedarikçileri uyum sağlamaya zorlayabilir. (…)
Nasıl seyahat edeceğimiz konusunda bilinçli seçimler yaparak, gittiğimiz yerlerde kültürlerin, ekosistemlerin korunmasına ve yerel geçim kaynaklarının desteklenmesine de katkıda bulunabiliriz. (…)
Gideceğiniz yerleri özenle seçin
Etik bir seyahat yapmaya karar verdiğinizde, ideal olarak turistlerin istila etmediği ve paranızın özellikle fayda yaratabileceği yerleri seçmek isteyeceksinizdir. Turistlerle dolup taşan Venedik, Amsterdam veya Bali gibi yerlerin cazibesi anlaşılabilir, ancak Slovenya, Botsvana veya Endonezya’da daha az ziyaret edilen adalar gibi yerleri de göz önünde bulundurmaya değer. (…) Ayrıca her şey dahil tatil köylerine veya cruise gemilerine alternatifleri de düşünün. (…)
Etik seyahatin doğası gereği daha maliyetli olup olmadığını merak ediyor olabilirsiniz. Neyse ki durum böyle değil: Daha az turistik bir yerde konaklamak genellikle daha ucuza mal olur ve yerel yiyecekler ve turistik bölgelerin dışından satın alınan hediyelik eşyalar da genellikle daha uygun maliyetlidir.
Nereye gitmek istediğinize karar verdikten sonra, konaklama yerinizi akıllıca seçin. Mümkünse, merkezi başka yerde olan bir şirketin işlettiği markalı otel veya tatil köyünün aksine, yerel halkın sahip olduğu pansiyonları tercih edin. Bu şekilde, turizm harcamalarınızın yerel topluluğa gerçekten fayda sağlamasına yardımcı olabilirsiniz. (…)
Konaklamayla ilgili araştırma yaparken, sürdürülebilir uygulamalarıyla sertifika almış yerleri de tercih edebilirsiniz. Birçok operatörün (seyahat hizmetleri sunan şirketler), tüketicilerin seçimleri konusunda kendilerini iyi hissetmek istediklerini bilerek çevre dostuymuş gibi davrandığını unutmayın. ‘Yeşil göz boyama’dan kaçınmak için, akredite bir sertifikasyon kuruluşundan onay almış veya en azından havlu ve nevresimlerinizin ne zaman yıkanacağını seçmenize izin vermekten daha fazlasını yaptıklarını size gösterebilecek tesisleri seçin. (…) Birçok rezervasyon sitesi artık gezginlerin daha sürdürülebilir seçenekler belirlemesini kolaylaştırıyor. Booking.com ve KAYAK’ta, belirli yönergeleri karşılayan ve sürdürülebilir seyahat rozetlerine sahip; TripAdvisor’da da ‘Yeşil Liderler’ rozetli tesisleri bulabilirsiniz. (…)
Örneğin Belize’de, Macal Nehri kıyısındaki Chaa Creek Ecolodge 400 dönümlük bir doğa rezervi; yerel orman kerestecilikten korunuyor ve yaban hayatı için bir yaşam alanı sunuyor. Chaa Creek’teki sürdürülebilir uygulamaların listesi uzun: Personel, çamaşır yıkamak için yağmur suyu biriktiriyor; gıda, tesisin sahip olduğu çiftlikte yetiştiriliyor ya da yerel satıcılardan alınıyor; tesisler, sürdürülebilir malzemelerden ve yağmur ormanlarının doğal ortamına uyum sağlayacak şekilde inşa edilmiş… (…)
Ulaşım seçeneklerini karşılaştırın
Tüm yolu uçakla gitmek yerine tren veya otobüs kullanmak mümkün mü? Toplu taşıma genellikle uygun fiyatlı bir seçenektir ve karbon ayak izi de çok düşüktür. (…)
Treehugger internet sitesinde 2021’de yayınlanan bir makale, bir uçağın büyük ölçüde boş olması durumunda yolcu başına emisyon oranının önemli ölçüde arttığını belirtiyor. Bu nedenle araba paylaşımı, boş bir uçağa binmekten daha iklim dostu olacaktır. Karbon emisyonları açısından, dolu bir uçakla yolculuk ise benzinle çalışan bir arabada aynı rotayı tek başınıza seyahat etmekten daha iyi bir seçenek.
Çevrimiçi karbon ayak izi hesaplayıcıları, kullandığınız ulaşım türünü temel alarak seyahatinizin iklim üzerindeki etkisine dair tahminde bulunabiliyor.
Uçak kullanmak zorundaysanız, kesintisiz ve daha dolu olan rotaları tercih etmeye çalışın. Google’ın uçuş rezervasyon aracı, artık her uçuş için karbon emisyon tahminlerini görüntüleyip karşılaştırıyor. (…)
Son olarak, oradan oraya uçmanıza neden olan sıkışık seyahat programlarından kaçının ve bunun yerine daha yavaş bir seyahat yaklaşımını tercih edin: Gittiğiniz yerle ilgilenmeye, rahatlamaya ve kültürle, insanlarla ve çevreyle derin bağlar kurmaya daha fazla zaman ayırabileceğiniz bir yolculuk. Bu, hem karbon emisyonları açısından çevre için hem de sağlığınız için daha iyi olabilir.
Yereli destekleyen aktiviteleri tercih edin
Gideceğiniz yerde yerlilerin işlettiği restoranları ve bölgeye özgü yiyecekleri seçin. Sadece mutfağın tadına varmakla kalmayacak, aynı zamanda ekonomik sızıntının azaltılmasına da yardımcı olacaksınız. (…)
Diğer faaliyetleri planlarken, eğitmeyi, korumayı ve yerel çevre ve topluluk üzerindeki olumsuz etkileri en aza indirmeyi amaçlayan operatörlere başvurun. (…)
Hem fiziksel hem de psikolojik açıdan turist kalabalığından uzak durmaya çalışın. Turistler genellikle rehber kitaplarda yer verilen turistik tesislerin olduğu tanınmış turistik bölgelerde kalırlar. Birçoğu kendi ülkelerindeki tur operatörleri aracılığıyla varış noktalarına seyahat eder, ardından kendi ülkelerinden yemekler yiyebilecekleri, kendi kültürlerinden TV kanallarını izleyebilecekleri büyük tesislerde kalırlar. (…) Bundan kaçınmak; örneğin tesisin dışına çıkarak yerel bir eğitime katılmak, yerel bir müzik performansına gitmek, yerlilerin sahibi olduğu mekânlarda kalmak ve ev sahibi ülkenin ulaşım seçeneklerini kullanmak size sadece gideceğiniz yerle ve orada yaşayan insanlarla daha fazla bağ kurma fırsatı vermekle kalmaz, turizmin finansal faydalarının onlara daha fazla ulaşmasını da sağlar. (…) Ayrıca milli park, eyalet parkı ve hatta özel koruma alanları gibi halka açık alanları da ziyaret etmeyi düşünün.” (…)
Yöre sakinleriyle gerçek ve saygılı bir etkileşimde bulunun
Yazar, seyahatlerimizde her zaman ev sahiplerine ve kültürlerine saygılı olmamız gerektiğini vurguluyor: “Gideceğiniz yerde misafir ve kendi ülkenizin kültür elçisisiniz. Bu bilinçle seyahat edin. Yerel halkla etkileşimlerinize rehberlik etmesi için onların dilinde birkaç kelime öğrenin, insanların veya eşyaların fotoğraflarını çekmeden önce sorun ve yerel gelenek ve göreneklere saygı gösterin.
Yerel halkla anlamlı, doğrudan etkileşime izin veren en az bir deneyim yaşamaya çalışın. Bu deneyimler, kültürlerarası anlayış ve köprü kurma fırsatları sağlamaları ve hem ev sahibini hem de gezginleri zenginleştirmeleri bakımından önemlidir. (…)
Anlamlı ve saygılı etkileşimlerde bulunmanın bir başka yolu da ziyaretçilerle ev sahiplerini eşleştirerek yerel kültürü deneyimlemelerine, spor yapmalarına, gönüllü olmalarına, yemek pişirmelerine veya yemek paylaşmalarına olanak tanıyan programlardır. (…)
Yolculuktan sonra deneyimi başkalarıyla paylaşın
Yerel topluluğa yardım etmenin ötesine geçen ve yerel kaynakların korunmasına katkıda bulunan operatör ve satıcıların internet sitelerinde ve sosyal medyada olumlu eleştiriler yapın. Sürdürülebilirlik ve etik seyahat gibi anahtar kelimeler kullanın. Bu şekilde diğer gezginlerin bu şirketleri ve kişileri daha kolay bulmalarına yardımcı olur ve çalışmalarına destek olursunuz.
Seyahatlerinizden fotoğrafları ve hikâyeleri sosyal medyada paylaşırken, yaptığınız bilinçli seçimlerden ve deneyimlerinizde neleri sevdiğinizden bahsedin. Örneğin, çevresel etkinizi azaltmak için seçimler yaptıysanız, bunlar nelerdi? Bu sayede, diğer gezginleri kendi seyahat seçimleri hakkında daha bilinçli düşünmeye teşvik edebilir ve nereden başlayacakları konusunda onlara fikir verebilirsiniz.”
Bu yazı ilk kez 18 Kasım 2022’de yayımlanmıştır.
